Top-X-lijst: overheid creëert zelf cijfers om nog hardere aanpak van vluchtelingen te verkopen
Een kop in De Telegraaf gisteren: “Aantal overlastgevende asielzoekers verdubbeld: ’Onacceptabel risico om slachtoffer te worden’”. Dit is een perfect voorbeeld van het samenspel van extreem-rechts overheidsbeleid en de extreem-rechtse spektakelmedia: een leugenachtige oroboros die zijn eigen staart opvreet. Met dit soort cijfergoochelen van media en regering is het wachten tot er vluchtelingen overlijden.
Wat is volgens De Telegraaf het probleem? Ze wijzen naar de zogenaamde Top-X-lijst, waarop volgens hen “probleem-asielzoekers” zouden staan. Op 1 juli van dit jaar zouden daar 1.000 namen op staan, vergeleken met 576 namen in begin 2023. Ofwel: ‘bijna’ verdubbeld.
De Top-X-aanpak is een aanpak die op steeds meer vlakken wordt toegepast, zo ook in het vluchtelingenbeleid. Vluchtelingen worden op de lijst geplaatst als ze bij een aantal geweldsincidenten zijn betrokken, of een misdrijf met “grote impact” hebben gepleegd.
Deze berichtgeving heeft het gewenste effect, zo zie je in de reacties onder het bericht: sidderend van woede schreeuwt extreem-rechts om strengere regels en hardere aanpak. Compleet voor de gek gehouden door het cijfergegoochel van De Telegraaf, want: de Top-X-lijst is een onzingegeven.
Wie wat weet van misdaadcijfers onder vluchtelingen zal al sceptisch zijn over het bericht in De Telegraaf, want die houden al jaren gelijke tred met het aantal vluchtelingen. Op dezelfde manier waarop misdaad in Nederland toeneemt naarmate de bevolking toeneemt.
Bovendien zijn vluchtelingen minder vaak verdacht van criminaliteit dan vergelijkbare groepen mensen die al in Nederland wonen. De vraag is dan: waar komt die ‘verdubbeling’ vandaan? Dat komt vooral door harder overheidsbeleid.
Op 10 november 2023 informeerde de toenmalige minister van Justitie en Veiligheid Yeşilgöz de Tweede Kamer over haar aanpak “overlastgevend en crimineel gedrag door asielzoekers”. Hoe is het beleid onder haar ministerschap veranderd?
Zo zijn er meerdere “pilots” (uitprobeersels) gestart als het gaat om toezicht. Zo is er veel meer oog voor “potentieel” overlastgevend gedrag. Met andere woorden: vluchtelingen worden meer in de gaten gehouden, en “potentieel” overlastgevend gedrag wordt eerder gesignaleerd.
Het is onduidelijk wat het in de praktijk betekent, maar het lijkt erop dat het COA strenger controleert, en gedrag eerder bestempelt als “potentieel” overlastgevend. Vooral de strengheid naar “potentieel” overlastgevend gedrag klinkt als een uitnodiging voor arbitrair handhaven.
Ook is er steeds meer aandacht voor de zogenaamde “handhavings- en toezichtslocatie”, een plek waar “overlastgevende” vluchtelingen heen worden gestuurd. Het is aantrekkelijk voor het COA om bepaalde mensen als “overlastgevend” aan te merken. Maar wat is nu eigenlijk “overlast”?
Daarover schreef NRC eerder dit jaar een ontluisterend stuk, waar hieronder nog veel uit geciteerd zal worden. Het stuk zelf gaat over de manier waarop Yeşilgöz vanaf 2022 alles op alles heeft gezet om een keihard beleid te voeren.
Onderdeel van die harde aanpak is juist dat de term “overlast” niet gedefinieerd is. Van alles kan worden aangemerkt als “overlast”, waardoor bijvoorbeeld vrijheidsbeperkende maatregelen breed kunnen worden ingezet tegen vluchtelingen.
Dit is overigens de reden waarom de vreemdelingenpolitie niet mee wil werken aan de aanpak: het risico zou te groot zijn dat de aanpak zou leiden tot etnisch profileren. Ook zouden mensen die simpelweg gefrustreerd zijn keihard aangepakt kunnen worden.
Dit was voor het Openbaar Ministerie overigens geen reden om medewerking aan de keiharde aanpak te weigeren. Vanaf 2023 doen zij mee aan het “lik-op-stuk”-beleid van de minister, waardoor vluchtelingen vaker en sneller worden veroordeeld, soms voor kleine vergrijpen.
Dat harde OM-beleid is feitelijk voortgekomen uit de wil van het ministerie van Justitie en Veiligheid om vluchtelingen harder aan te pakken. Dus worden vluchtelingen veroordeeld voor vergrijpen waarvoor Nederlanders een waarschuwing zouden krijgen. Ofwel, discriminatie.
Die Kees Loef is overigens aangesteld als “nationaal coördinator overlast” door een nieuwe bekende: huidig premier Dick Schoof. Loef moest gaan hosselen om via irreguliere kanalen voor elkaar te krijgen dat vluchtelingen harder aangepakt zouden worden.
Het is dus geen wonder te noemen dat het aantal namen op de Top-X-lijst is verdubbeld. Als je intensiever gaat controleren en als je mensen voor ieder vergrijp gaat vervolgen, dan ben je zelf die lijst aan het vullen. Zonder dat het gedrag van vluchtelingen veranderd is.
En dat is nog maar te zwijgen over de erbarmelijke omstandigheden. Vluchtelingen worden steeds slechter behandeld: geweld, isolatie, ‘sobere’ opvang. Geen wonder dat dit extreme surveillancesysteem je dan een keer ergens op betrapt.
Dus dat is het cijfergegoochel van De Telegraaf: er worden door achterkamertjespolitiek en politieke druk op het OM meer mensen veroordeeld. Die toename aan veroordelingen wordt vervolgens aangegrepen als bewijs dat er nóg hardere aanpak nodig is.
Het is slechts een kwestie van tijd voordat een politicus, van wat voor extreem-rechtse partij ook, naar deze cijfers wijst en eist dat er nóg harder wordt opgetreden. Met als resultaat dat er nóg meer mensen vervolgd worden, wat vervolgens een nóg hardere aanpak rechtvaardigt.
Het is een ecosysteem waar de politicus en de media beiden aan verdienen: De Telegraaf kan haatkliks binnenharken, en extreem-rechtse politici kunnen op de golf van haat surfen naar een verkiezingsoverwinning.
Deze haatspiraal kan alleen worden doorbroken als de verantwoordelijke personen ter verantwoording worden geroepen: Loef, Yeşilgöz en oud-staatssecretaris Van der Burg moeten voor ambtsmisdrijven worden veroordeeld en al hun beleid moet worden teruggedraaid.
Maar daarvan is geen sprake. Yeşilgöz mag partijleider blijven van de VVD, Eric van der Burg mag zelfs worden gevierd als een “sociaal liberaal” in progressief Nederland. De Telegraaf mag zonder enige kritiek leugens verspreiden.
En dat gebrek aan verantwoordelijkheid zal uiteindelijk dodelijk zijn. Want het kabinet heeft vreemdelingenzaken aan de PVV gegeven, en van die fascisten kan niet verwacht worden dat ze het overheidsgeweld temperen. Dat zal alleen erger worden.
De pluriforme democratie zoals die bestond, met al haar falen, is dood. De media, de ogen en oren van de maatschappij, hebben (met een paar uitzonderingen) de ogen gesloten voor het lijden van vluchtelingen, en hen daarmee vogelvrij verklaard.
Ervoor in de plaats krijgen we autocratie van de ergste soort. De leugen is gratis, en haat betaalt, zowel voor de politiek als voor de media. Dit pad leidt maar één kant op: richting concentratiekampen. Eerst voor vluchtelingen, en dan voor de rest.
En je kon er de klok op gelijk zetten… twee uur nadat ik bovenstaande schreef, plaatste minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber deze tweet:
Bo Salomons
(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)