Utrechtse burgemeester blijft Zwarte Piet-racisme ondersteunen
In Utrecht lijkt bij de strijd tegen het Zwarte Piet-racisme een opmerkelijke situatie te ontstaan. Aan de ene kant ziet het er naar uit dat meer dan dertig basisscholen hun Sinterklaasviering zullen aanpassen om zo voortaan het discriminerende karakter van de Zwarte Piet-figuur te vermijden, mede vanwege een uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens in 2014. Maar aan de andere kant heeft de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen tijdens een recent gesprek laten weten dat hij gaat deelnemen aan de lokale intocht van Sinterklaas mét de Zwarte Pieten die dus op de Utrechtse basisscholen waarschijnlijk geweerd gaan worden. Terwijl schoolbesturen in het land zich moeten gaan inzetten voor een discriminatievrije omgeving, wordt in Utrecht op straat, tijdens de intocht van Sinterklaas, dus juist een racistische omgeving bevorderd.
De houding van de burgemeester is opvallend, omdat Utrecht zich graag profileert als een mensenrechtenstad die zich zou onderscheiden van andere gemeenten door het voeren van een lokaal mensenrechtenbeleid. Op 1 juli werd op de site “Local Human Rights in Utrecht” bekend gemaakt dat de gemeente op het gebied van de mensenrechten een “best practice”-certificaat in ontvangst mag nemen in het kader van de European Public Sector Award. Maar wat ontbreekt op die site is een verwijzing naar het op 28 augustus verschenen rapport van het VN-Committee on the Elimination of Racial Discrimination (CERD) waarin volmondig wordt erkend dat Zwarte Piet racisme is. In 2012 heeft Navanethem Pillay, de toenmalige Hoge Commissaris Mensenrechten van de VN, Utrecht uitgeroepen tot eerste Nederlandse mensenrechtenstad. Dat deed ze bij de opening van het College voor de Rechten van de Mens, dat in Utrecht is gevestigd. En dat College heeft dus geoordeeld dat Zwarte Piet een discriminerende figuur is.
Daarom is het onbegrijpelijk dat de gemeente en Van Zanen ook in 2015 hun medewerking verlenen aan de intocht met de racistische karikaturen. Ze weigeren dus gehoor te geven aan de beide deskundige mensenrechtenorganisaties, het CERD en het College voor de Rechten van de Mens. De gemeente Utrecht heeft over de Zwarte Piet-figuur een “stadsdialoog” georganiseerd, zonder duidelijk doel, behalve dan het voeren van een discussie om de discussie. In 2014 heb ik van Luc Dietz van stichting Stadsontspanning Utrecht, de toenmalige organisator van de Sinterklaas-intocht, te horen gekregen dat het noodzakelijk was om bij de intocht Zwarte Pieten in te zetten omdat men anders niet het benodigde aantal vrijwilligers zou halen. Dit jaar heeft de burgemeester mij hetzelfde meegedeeld. Zonder het Zwarte Piet-racisme erbij kan de organisatie van de intocht van Sinterklaas in Utrecht blijkbaar onvoldoende van de grond komen. Een trieste gang van zaken in mensenrechtenstad Utrecht.
Tour de France
Tijdens een gesprek met de burgemeester over de Zwarte Piet-kwestie vroeg ik hem waarom hij partij koos voor die vrijwilligers, in plaats van voor de kinderen. Van Zanen gaf toe dat zijn betrokkenheid bij de intocht fungeerde als een goedkeuring van het evenement. Maar het was voor hem ondenkbaar dat er geen intocht zou plaatsvinden, zo zei hij, en hij moet nu eenmaal alle inwoners vertegenwoordigen. Frappant genoeg liet hij verder weten dat hij er “bijna zeker” van was dat mensen in de loop der tijd het huidige Sinterklaasfeest als racistisch zouden gaan beschouwen. Maar dat weerhield hem er niet van om deel te nemen aan een intocht met Zwarte Pieten erbij, zo legde hij uit. Toen ik overigens opmerkte: “In uw hoedanigheid van voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Gemeenten…”, onderbrak hij me met: “Ik ben hier als burgemeester.”
Hij wees er nadrukkelijk op dat discriminatie onmiddellijk bestreden moet worden en nooit geaccepteerd mag worden. Over mensenrechten kan men niet onderhandelen, verkondigde hij stoer. Maar zijn daden rond de Sinterklaas-intocht blijken volkomen tegenstrijdig met deze woorden die kennelijk slechts voor de bühne zijn. Een veelzeggend moment in het gesprek kwam toen ik begon over een alternatieve versie van het Sinterklaasfeest, die geen stereotypering en belediging van zwarte mensen meer zou opleveren. Ik opperde dat hij zo’n alternatieve viering in de vorm van een groot evenement zou kunnen laten organiseren, voor alle Utrechtse kinderen en hun ouders. De burgemeester heeft er immers ook miljoenen euro’s aan belastinggeld voor overgehad om de Tour de France naar Utrecht te halen. Dus waarom zou hij niet het initiatief kunnen nemen tot een anti-racistisch kinderfeest dat van groot maatschappelijk belang is? “Het Sinterklaas-verhaal kun je niet zomaar veranderen”, was het enige dat hij hierop wist te antwoorden.
Dat maakte me wel duidelijk aan welke kant Van Zanen staat. Hij handelt vooral pragmatisch en passief. Nogal cryptisch voegde hij er nog aan toe dat de maatschappelijk gevolgen erger zouden worden als hij stelling zou nemen tegen Zwarte Piet. In zijn ogen moet het Zwarte Piet-racisme dan blijkbaar maar blijven voortbestaan. Ironisch genoeg luidt de slagzin van het coalitie-akkoord van het college van burgemeester en wethouders: “Samen maken wij Utrecht”. Ik vraag me af wie die “wij” zijn, als de rechten en de positie van zwarte mensen worden geschonden doordat het college het Zwarte Piet-racisme blijft legitimeren en bevorderen.
Rani Gupta
Zolang racisme in een land niet wordt geaccepteerd, dan zal er niks veranderen.
Condor
Het is merkwaardig hoe op donderdag er duizenden reacties kwamen onder krantenartikels over Zwarte Piet in den Haag, maar de media elders heeft het onderwerp bewust vermijd: geen melding op De Wereld Draait Door, Pauw, of Nieuwsuur, terwijl ze wel herhaaldelijk Wilders zich liet uiten. Wij hebben een echte maatschappij-onvriendelijk media. Scholen horen geen discriminatie te hebben in hun omgeving,, niet eens een beetje. Dus schroom je niet om te klagen, zelfs als er aanpassingen zijn.
What niemand tot nu toe doorheeft, is dat in Utrecht volgens het College voor de Rechten van de Mens, moeten de scholen alle discriminatoire aspecten in een keer verwijderen (zoals het hoort), maar de ouders lijken nog niets van te weten! Een sterke reactie in Utrecht is wel te voorspellen in verband met Sinterklaas 2015.
“Het Sinterklaas-verhaal kun je niet zomaar veranderen”, was het enige dat hij hierop wist te antwoorden.
Typisch, doet me denken aan het moment van het officieel “afschaffen” van de slavernij eeuwen geleden doch de slaven moesten nog 10 jaren lang naar de slavernij regels erna blijven werken en leven.
Omdat burgemeesters nog niet door de burgers gekozen zijn, maken ze net als in dit geval dan makkelijk een ommetje met de mensen rechten en kiezen ze vaak voor een veelal elitair ons-kent-ons benadering. Nogmaals omdat ze geen verantwoordelijkheid voor de burgers hoeven te dragen waar ze de volgende keer mee geconfronteerd zullen worden.
Het kan natuurlijk nog erger zijn – het geval bijvoorbeeld van een VVD burgemeester uit Doetinchem, niet zo lang geleden, die liet de neonazi’s van NVU door de straten ven het stadje lopen marcheren en haat, xenofobie en racisme verspreiden en aanzetten tot haat jegens buitenlanders/allochtonen. Nog slimmer in het cryptofascisme was dat door de politiehoofd toen was bevolen om de linkse tegen protesters te doen verbieden.
Opdat de haatzaaierij van NVU geen beperkingen ervaart, natuurlijk.
Het is bijzonder ernstig als de xenofobie, racisme en discriminatie staatsondersteuning krijgen.
Ons-kent-ons, he?
Gisteren was Luc Dietz, voorzitter van de Stichting Stadsontspanning, op RTV Utrecht in verband met de openbare basisscholen die GEEN zwarte pieten zullen hebben gedurende de Sinterklaasperiode. Luc Dietz weet dat zwarte pieten wel aanwezig zullen zijn tijdens de intocht in Utrecht dit jaar – hij is ervoor verantwoordelijk. Heel hypocriet, want hij is ook mede-eigenaar van de bureau Dietz Droge en van Loo die “een bijdrage aan onder andere de Onderzoekschool Rechten van de Mens (Universiteit Utrecht)” levert. Begin om mensenrechten niet te schenden, zou ik zeggen, in je eigen stad: want Dietz is direct verantwoordelijk voor de inbreuk op de recht op privéleven en de recht om niet gediscrimineerd te worden door zwarte pieten in te zetten, afgelopen jaar. Ik verheug me op een rechtszaak.