Vergeten Helden en Madurodam
Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij ‘vredesoperaties’. Desondanks zeggen namen als Boy Ecury, Anton de Kom, Coos Ayal, Luis de Lannoy en George Maduro niets tot heel weinig bij de meeste Nederlanders. Ze zijn de vergeten helden: allemaal “uit het Koninkrijk der Nederlanden”, maar blijkbaar toch ‘anders’ door hun huidskleur of omdat ze uit het andere deel van datzelfde Koninkrijk afkomstig waren. Maar ook zij hebben hun leven op het spel gezet of zijn het zelfs kwijtgeraakt voor de vrijheid van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor een Nederland zonder fascisme en discriminatie. Vandaag eert #Leidenvoor14 deze moedige helden, zodat ze nooit meer vergeten zullen worden. Elk jaar zal #Leidenvoor14 op de Nationale Herdenkingsdag aandacht geven aan een vergeten held. Dit jaar is de eer aan George Maduro (1916-1945).
George John Lionel Maduro werd geboren op Curaçao op 15 juli 1916 als enige zoon van de Sefardisch-Joodse Joshua Maduro en Rebecca Levy. In 1926 werd hij naar Den Haag gestuurd, waar hij naar de laatste klassen van de lagere school ging en daarna naar het gymnasium. In 1934 vertrok hij naar Leiden om rechten te studeren. De bedoeling was om na zijn studie weer naar Curaçao te emigreren om het familiebedrijf over te nemen. Maar, ironisch genoeg, juist door de opkomst van het antisemitisme besloot hij in Nederland te blijven. Hoewel zijn bezorgde ouders hem vroegen om terug te komen, weigerde Maduro. Hij wilde zijn vaderland verdedigen, volgde daarom een militaire opleiding en werd benoemd tot luitenant bij de cavalerie.
Tijdens de meidagen van 1940 was hij in Den Haag gelegerd als reserveofficier bij de Huzaren. Onder zijn leiding werd de door de Duitsers bezette Villa Leeuwenbergh (tegenwoordig Buitengoed Dorrepaal) bij Leidschendam veroverd, en werden Duitse parachutisten krijgsgevangen gemaakt. Als Nederland capituleert, moet Maduro de Duitsers laten gaan. De rollen zijn nu omgekeerd. Hij wordt zelf vastgezet, opgesloten in het Oranjehotel, de gevangenis in Scheveningen. Na maanden van eenzame opsluiting en martelingen komt hij december 1941 vrij. “Ik ben er anders uit gekomen dan ik erin ben gegaan”, zegt hij zelf. Hij weigert de verplichte Jodenster te dragen, duikt onder en zet zijn verzetswerk voort.
Volgens de Amerikaanse piloot Rothery McKeegan (1919-2005) haalden Maduro en zijn oude schoolvriend Oncko Wttewaal van Stoetwege (1914-1991) ondergrondse wapens uit Duitse barakken. Ook verzamelden ze inlichtingen over vijandelijke doelen. Maduro helpt geallieerden vluchten naar Spanje en Portugal om zo naar Engeland te komen.
In september 1943 vertrok hij met Oncko naar België om vanuit daar naar Spanje te reizen. Onderweg werden ze verraden en opgepakt door de Gestapo. In de gevangenis van Saarbrücken ondernamen ze samen twee pogingen om te ontsnappen. De eerste keer mislukte toen hij er na een bombardement voor koos om samen met Oncko te blijven om anderen onder het puin vandaan te halen. De tweede keer doordat ze bij de poort gepakt werden. Later werd alleen Maduro overgebracht naar het concentratiekamp Dachau. “Een bijzonder mens”, zeggen ooggetuigen die eerder met hem vastzaten in Saarbrücken. Hij was ziek en verzwakt, maar toch hielp hij zijn medegevangenen en sprak hij hen moed in. Hij trachtte zelfs de cipiers te overtuigen van het kwaad van het nazi-regime. “Hij was de held van de gang”, zeggen medegevangenen.
Vlak voor de bevrijding van het kamp door Amerikaanse troepen overleed Maduro op 28-jarige leeftijd aan de gevolgen van vlektyfus. Zijn verslagen ouders besluiten om startkapitaal beschikbaar te stellen voor een miniatuurstad, Madurodam, die in 1952 in Den Haag werd geopend. Madurodam wordt door de familie beschouwd als monument voor hun enige zoon. Sinds 1993 is in Madurodam bij de entree een schaalmodel van het geboortehuis van Maduro te zien. Naast de maquette van het huis is een plaquette bevestigd, met de tekst: “In hem eert Nederland zijn oorlogshelden uit de strijd 1940-1945”. Ook van Villa Leeuwenbergh bevindt zich een maquette in Madurodam.
Op 9 mei 1946 werd Maduro postuum de Ridder 4e klasse der Militaire Willems-Orde toegekend, vanwege zijn persoonlijk geleide aanval op de Duitse stelling bij Villa Leeuwenbergh. Hij is de enige Nederlander van Antilliaanse afkomst die deze onderscheiding heeft ontvangen. In 2016 werden de bijbehorende versierselen aan zijn familie overhandigd. Tevens werd hem postuum het Verzetsherdenkingskruis toegekend.
Wil je meer weten? Kijk vandaag om 17:00 en om 21:00 (herhaling) via deze link naar de voorstelling “Vergeten Helden”.
Chica Roja
(Dit artikel werd eerder vandaag gepubliceerd op de Facebook-pagina van #Leidenvoor14.)