Vernietigende kritiek op Leids dwangarbeidcentrum DZB

“Verdomme, wat ben jij toch een eikel. Kun je dan echt he-le-maal niets?!”, zegt hij, terwijl hij overeind komt uit zijn stoel, zijn gesprekspartner indringend aankijkt en met de vlakke hand op tafel slaat. “Misschien moeten we je maar een tijdje bij de chocolaatjes zetten, bij de andere gekken.” Het zou zomaar een gesprek kunnen zijn tussen een reïntegratieconsulent van De Zijl Bedrijven (DZB) en diens cliënt. Er zijn nogal wat klachten over het Leidse reïntegratiebedrijf, zowel van mensen die er al jaren werken als van bijstandsgerechtigden die ernaartoe moeten om weer een baan te vinden. Zij schetsen een door en door verziekt werkklimaat. Intimiderend, dominant gedrag zoals hierboven geschetst, is een veelgehoorde klacht. Ook diefstal, seksueel wangedrag en veronachtzaming van de sociale taak scoren hoog (…) Niet alleen de zwakkere doelgroep van DZB die langere tijd intern werkt, constateert dat het er op de werkvloer geregeld op een dominante, militaristische manier aan toe gaat. Ook de bijstandsgerechtigden die via het eind 2011 opgerichte ’Participatiecentrum’ van DZB weer aan een baan geholpen moeten worden, klagen erover. Sowieso is de woede over dat centrum zelf nog niet verstomd. Bijstandsgerechtigden moeten er simpel werk doen, zoals het bestickeren van zeepjes of pakken waspoeder. Ongeacht vooropleiding, capaciteiten of achtergrond. Op papier is dat om arbeidsritme en sociaal contact met collega’s te krijgen of te behouden, wat helpt bij het vinden van een nieuwe betrekking. In de praktijk spreken nogal wat betrokkenen van banenverdringende dwangarbeid. Ze weten zich daarbij gesteund door actiegroep Doorbraak, die zich al jaren verzet tegen dit Leidse beleid. “Wie daar terechtkomt, moet gedrild worden”, zegt een academisch opgeleide Leidenaar die er na tientallen jaren betaald werk als bijstandsgerechtigde naartoe moest. “Het gaat er heel militaristisch aan toe. Ze stellen zich ontzettend denigrerend op. Je wordt behandeld als een totale nitwit. Het is als een concentratiekamp: allemaal in het hetzelfde jasje tewerkgesteld. Symbolisch dan, hè. En dan zeggen ze ook nog dat het zo goed staat op je cv. Ja, stickertjes plakken, daar zal een werkgever echt van onder de indruk zijn… Het voelt als een systeem om je te knakken. Ze hebben geen idee van de echte arbeidsmarkt, geen idee van de capaciteiten van mensen, geen idee van de interesses van hun cliënten. Je stelt je echt de vraag of dit is hoe Nederland tegenwoordig omgaat met zijn human capital. Het is daar geen mensontwikkeling, maar ontmenselijking.” Een andere bijstandsgerechtigde, die eerder zijn verhaal deed op de website van Doorbraak, bevestigt deze lezing en stelt zelfs door zijn reïntegratiecoach te zijn aangemoedigd tot cv-fraude. “Hij vertelt regelmatig dat hij een kandidaat had die zijn werkervaring langer had laten lijken.”

Jan Glastra in “Debielen Zonder Begeleiding” (LeidschDagblad)