Vluchtelingensolidariteitsgroep Nijmegen Gastvrij roept burgemeester op om te stoppen met Zwarte Piet-racisme. Schrijf hem ook een brief

Vanaf zaterdag 12 november is Sinterklaas weer in het land. Nog dezelfde zaterdagmiddag zal hij zijn stoomboot aanleggen aan de Waalkade, en in de daarop volgende weken logeert de Sint in onze eigen Marïenburgkapel, die voor de gelegenheid wordt omgetoverd tot het “Huis van Sinterklaas”. Voor de kinderen worden in de loop van deze weken tal van activiteiten georganiseerd: ze kunnen bij Sinterklaas op bezoek om een verlanglijstje in te leveren, Amerigo aaien op de Grote Markt, en zelfs een pietendiploma halen. Kortom: de goedheiligman zal ook dit jaar onze stad niet stilletjes voorbij gaan.

Helaas kan niet iedereen in onze stad vol verwachting uitkijken naar de komst van Sinterklaas. Want voor veel kinderen én volwassenen is het Sinterklaasfeest helemaal niet zo leuk. De reden mag inmiddels bekend zijn: op de meeste plaatsen in het land laat de Sint zich nog altijd vergezellen door zijn knecht Zwarte Piet. Deze figuur vertoont de kenmerken van een typisch negentiende-eeuws, racistisch stereotype. Met zijn zwart of donkerbruin geschminkte huid, rood gestifte lippen, pruik en pagepakje lijkt Zwarte Piet nog het meest op de karikatuur van een tot slaaf gemaakte zwarte persoon. Het fenomeen Zwarte Piet is bijzonder kwetsend voor Nederlanders die afstammen van tot slaaf gemaakte mensen. Voor hen is racisme en ongelijkheid nog altijd een dagelijkse realiteit, die bovendien door dit soort symboliek mede in stand wordt gehouden. Zwarte Piet illustreert ook hoeveel moeite ons land nog altijd heeft om in het reine te komen met haar eigen slavernijverleden en koloniale erfenis.

Het is onbegrijpelijk dat dit racistische aspect van het Sinterklaasfeest de afgelopen jaren op zoveel plaatsen onveranderd is gebleven, ondanks alle protesten en het maatschappelijk debat dat erover is gevoerd. De Kinderombudsman, het College voor de Rechten van de Mens, en de Verenigde Naties deden eerder al kritische uitspraken over de figuur van Zwarte Piet en de racistische implicaties ervan. Desondanks is deze karikatuur nog steeds alom aanwezig – ook op evenementen die met publiek geld zijn bekostigd, of die zelfs door (lokale) overheden zijn georganiseerd of gefaciliteerd.

Nijmegen is een multiculturele stad, die waarden als diversiteit, gelijkheid en solidariteit hoog in het vaandel draagt. Dat bleek een paar jaar geleden nog, toen u samen met het bestuur van de gemeente Nijmegen aangifte deed tegen de racistische uitspraken van Geert Wilders. Veel Nijmegenaren hebben zich de afgelopen jaren geëngageerd met het lot van vluchtelingen – niet zelden in weerwil van de heersende opinie elders in het land. Het verbaast daarom dat het stadsbestuur vooralsnog zo weinig initiatief heeft getoond om, in ieder geval in Nijmegen, de racistische figuur van Zwarte Piet in de ban te doen.

Ik roep u op om u als burgemeester in te zetten voor een Sinterklaasfeest dat leuk is voor álle kinderen en volwassenen in Nijmegen. Dat kunt u bijvoorbeeld doen door bij Nijmeegse ondernemers, scholen en culturele instellingen aan te dringen op een aanpassing van de figuur van Piet. Waar gemeentelijke middelen en diensten worden aangewend voor de organisatie van het Sinterklaasfeest, zou u als voorwaarde moeten stellen dat het feest ontdaan wordt van haar racistische aspecten. Zodat alle Nijmegenaren het Sinterklaasfeest krijgen waar ze recht op hebben.

Hoogachtend,

Namens de organisatie Doorbraak, waarvan meerdere leden inwoner van Leiden zijn, schrijf ik u vanwege de aankomst van Sinterklaas in Leiden op 19 november 2016 en het Huis van Sinterklaas vanaf 20 november 2016. Ik dien hierbij een klacht in over het feit dat er tijdens de intocht van Sinterklaas in Leiden “traditionele” Zwarte Pieten aanwezig zullen zijn, alsmede bij het Huis van Sinterklaas.

Op de homepage van het Leidse intochtcomité staat prominent een Zwarte Piet-figuur, waardoor het duidelijk is dat het comité ook in 2016 geen afstand wil doen van deze racistische karikatuur. De gemeente Leiden wordt genoemd als een van de “hofleveranciers” van de stichting Sinterklaas in Leiden, die de intocht organiseert.

Ik baseer me verder op een bericht op De Volkskrant-website van 5 november 2016 waarin gesteld wordt: “Leiden: ‘Al jaren zijn Rembrandt Piet, Elvis Piet en Professor Piet bekende Pieten die een rol spelen bij de intocht van Sinterklaas in Leiden. In 2015 was er ook een aantal grijze Pieten met een andere kleur pruik en werd door de Pieten geen rode lippenstift en oorringen meer gedragen. Ook dit jaar wordt weer geleidelijk een verandering in het uiterlijk doorgevoerd. Naast de diverse themapieten zijn er ook Pieten met roetvegen te zien waarmee we ook aansluiten bij de landelijke verhaallijnen.’” (vetgedrukt door mij toegevoegd)

Ik neem aan dat de geleidelijke verandering eruit bestaat dat er dit jaar sowieso nog “traditionele” Zwarte Pieten zullen meedoen aan de Leidse intocht en het Huis van Sinterklaas.

Ik klaag erover dat de gemeente Leiden ervoor kiest om de racistische elementen binnen de Leidse Sinterklaasviering geleidelijk uit te faseren. Racisme dient namelijk niet afgebouwd te worden, maar stopgezet.

De “traditionele” Zwarte Pieten die zwart of bruin gesminkt zijn, kroeshaar hebben en eventueel roodgesminkte lippen en/of gouden oorringen, zijn racistische karikaturen van mensen van Afrikaanse afkomst. Daarom moet Zwarte Piet in zijn huidige vorm verdwijnen uit het Sinterklaasfeest. Racisme kan en mag niet worden toegestaan. U als gemeente heeft een verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de evenementen die in Leiden plaatsvinden geen racistische elementen bevatten. Tenminste heeft u de verantwoordelijkheid om geen evenementen te subsidiëren die racistische elementen bevatten.

De afgelopen jaren hebben meerdere instituties, zowel nationaal en internationaal, zich uitgesproken tegen Zwarte Piet. De Amsterdamse rechtbank, het College voor de Rechten van de Mens, de VN-mensenrechtencommissie en de Kinderombudsvrouw hebben verklaard dat Zwarte Piet racistische elementen heeft. Meer dan honderd bekende Nederlanders hebben zich uitgesproken tegen Zwarte Piet. In diverse steden hebben scholen Zwarte Piet afgeschaft. In Amsterdam worden er alleen roetpieten tijdens de intocht ingezet. En in Amsterdam Zuidoost gaat Zwarte Piet in zijn geheel verdwijnen. De zenders Nickelodeon en RTL gaan Zwarte Piet verbannen.

Gezien deze diepgaande maatschappelijke veranderingen, en uw verantwoordelijkheid als gemeente om racisme tegen te gaan, wordt het hoog tijd dat de gemeente Leiden stelling neemt tegen het Zwarte Piet-racisme.

Ik verzoek u om deze brief te bevestigen en deze klacht in behandeling te nemen.

Met vriendelijke groet,