VPRO-documentaire over Kekistan ziet rechtse realiteit niet
Met verbazing heb ik gisteren de Tegenlicht-documentaire over Kekistan en nieuwe extreem-rechtse jongerenbewegingen zitten kijken. De teneur van het verhaal: al dat gedweep met fascisme en toxische masculiniteit is puur ironisch bedoeld, dat mensen gewapend met verkapte nazivlaggen, helmen en schilden de straat op gaan is puur ‘for the lulz’, en reactionair conservatisme is zeg maar het nieuwe punkrock. Voor zover ze überhaupt een serieuze boodschap hebben, is het hen enkel en alleen te doen om de “vrijheid van meningsuiting” (want zeg nou zelf: niemand heeft het daar toch nog over?). Gaat u dus maar rustig slapen vanavond, en doe vooral niet zo moeilijk.
Nu valt er een hoop te zeggen over de strategische functie van humor, en hoe ook grappen en trollen wel degelijk een rol spelen in het reproduceren van (potentieel) gevaarlijke denkbeelden en ideologieën. Waarom zou iets ineens niet meer schadelijk of problematisch zijn als mensen er om moeten lachen?
Ik, in ieder geval, kan me niet voorstellen dat iemand met enig besef van wat er in de twintigste eeuw gebeurd is, zo gemakkelijk een extreem-rechtse beweging met een groeiend mobiliseringspotentieel terzijde kan schuiven als een compleet ongevaarlijk cultureel fenomeen. En dat alleen maar omdat men ons belooft dat je het allemaal niet zo letterlijk moet nemen, en dat de soep heus niet zo heet gegeten zal worden (want, tot spijt van de “Godwin”-roepers moet het toch echt gezegd worden: precies hetzelfde zei men in de jaren twintig en dertig ook vaak over het fascisme).
Overigens valt ook op dat men zich voortdurend beroept op de vooronderstelde ‘humor’ en ‘ironie’ van extreem-rechtse jongerencultuur, en dan vervolgens Jordan Peterson – een ontzettend zure en ressentimentele beroepsseksist, waar werkelijk niets grappigs of ironisch aan te beleven valt – als voorname spreekbuis/inspiratiebron van die beweging. Kennelijk moeten we zelfs het voortdurend gedane beroep op ‘ironie’ met een korreltje zout nemen.
Belangrijkste punt van kritiek is misschien wel dat het beeld dat deze bewegingen presenteren van de politieke werkelijkheid, gewoonweg niet klopt. Alle geïnterviewden in deze Tegenlicht-documentaire beweren met droge ogen dat ‘links’ vandaag de dag hegemonisch is, en dat men dus niet raar op moet kijken wanneer hedendaagse ’tegenbewegingen’ in reactie daarop een rechts discours vormen. Maar zoals Ico Maly betoogt in “Waarom VPRO Tegenlicht met de documentaire Trollen, Trump & Thierry de bal misslaat”, getuigt die bewering – en het feit dat die nergens in de documentaire überhaupt kritisch bevraagd wordt – van een totaal onbegrip van de tijd waarin we leven:
“Het lijkt wel of Reagan, Bush Sr. en Jr. en Trump niet gebeurd zijn. Het lijkt wel of Wilders en Fortuyn er niet geweest zijn. Het lijkt alsof Thatcher en neo-liberalisme niet bestaan hebben. We sluiten ook even de ogen voor de dominante anti-migratie en anti-islam discoursen en praktijken in de laatste drie decennia in de gehele westerse wereld. Hier zit de kern van het probleem met de documentaire: ze is politiek naïef. De maker ontbeert blijkbaar de politieke bagage om het Kekistani-narratief in zijn politieke context te plaatsen. De idealen van mei ’68 domineren helemaal niet de mainstream. Het omgekeerde is een feit.”
Mathijs van de Sande
Laat maar aanvangen met het feit dat deze VPRO documentaire met zeer bedenkelijk laag kwaliteit journalistiek werk uitgevoerd is.
Het verhaal wordt door zeer suggestieve vragen te stellen opgebouwd die meteen door de geïnterviewden klakkeloos worden overgenomen en op die manier zet de interviewer de toon van de documentaire aan zijn hand. Van onpartijdig zoekwerk is zeer weinig te zien in deze mengelmoes aan richtingloze subcultuur verschijnselen. Wel is het de ideale sfeer voor suggestieve manipulaties.
Het verschijnsel van deze virtuele internet subcultuur bewoond vooral door stuurloze jonge generatie die geen enkel aanknopingspunt ergens kan vinden behalve in de drang voor eigen uiting wordt gemanipuleerd om hun eigen cognitieve problemen te versterken door te gaan beweren dat er “Links aan de macht zou zijn”. Hiermee hebben we dan een punt om aan te wijzen dat deze soort uitspraken typisch door ultrarechts gehanteerd worden. Kompleet uit de lucht gegrepen uitspraak die enkel met de gestoorde cognitie en onderwijs te maken heeft.
Verder valt het op dat de auteurs van het documentaire willen maar al te graag een linea recta trekken tussen verschijnselen in de VS en deze in ons land, verbinding die van geen enkel kant feitelijk gaat kloppen. Valt meteen op het enorme culturele verschil waarbij de Amerikanen versterkt door de bepalingen van hun Grondwet graag op straat betoog doen van hun opvattingen terwijl in ons land zijn dergelijke zaken traditioneel ondenkbaar.
Er is heel veel te schrijven en te zeggen over deze soort verschijnselen, misschien een leuke uitdaging voor het auteur van bovenstaande artikel om serie colleges over dit onderwerp te gaan maken omdat een feit is zeer zeker door die documentaire aangetoond – vanuit de linker kant is er geen reactie of uitleg aanwezig over deze subcultuur verschijnselen die grote groepen burgers betreffen.
Op die manier doet progressief Nederland nog altijd aan het eind van de rij blijven staan.
Ik heb tot nu toe veel VPro-documentaires leuk gevonden … deze was voor mij buitengewoon teleurstellend om te zien. Ze hebben de realiteit volledig gemist, het is absoluut schandelijk en walgelijk. Mijn mening over VPro wordt daardoor aanzienlijk verlaagd. Hoe kan iemand in hemelsnaam de realiteit van dingen nu missen; om de linkse “hegemonische” te noemen is volkomen absurd. de realiteit is dat ze het achteruit hebben.
Door wie wordt de VPRO betaald? De overheid. Naar wat is de regering de afgelopen tientallen jaren lang naar toe opgeschoven? Naar rechts.
Ik snap de verbazing over de uitzending van de VPRO dan ook niet. Natuurlijk wordt links als oppermachtig weggezet, en rechts als klein. Het Calimero effect. Die betaalt, bepaalt.
Zag laatst op de Pravda van Nederland, het NOS journaal, dat linkse activisten minder vervolgd en meer de dans ontspringen dan rechtse activisten. Geloof me niks is minder waar, ben regelmatig samen met o.a. doorbraak.eu bij “linkse” demonstraties geweest. En ook alles wat ik op doorbraak.eu lees over de onderdrukking van linkse demonstraties geeft voor mij het tegendeel aan.
Mijn ervaring is dat linkse demonstratie veel harder onderdrukt worden, zelfs met illegale middelen, dan rechtse demonstraties. Wat ook weer logisch is, de overheid is ook sterk naar rechts opgeschoven.
Ik zie wereldwijd in de westerse wereld, niet alleen Nederland, dat rechts steeds meer de touwtjes in handen krijgt.
Condor
Tja, de directeur van de VPRO is een overtuigd D66’er. In Sunny Bergmans film Zwart als Roet vergelijkt hij het racisme van Zwarte Piet met zijn studententijd toen hij als sociologiestudent buitengesloten werd omdat hij actief was voor D66 en aan de verkeerde kant van de barricade stond (na 32.00). In zo’n centristisch universum kan het gebeuren dat fascisten ineens als acceptabele activisten worden geportretteerd. Het komt voort uit de de hoefijzer-theorie die populair is in D66-kringen, en waar ‘extreem-links’ vaak nog als een tandje erger wordt gezien dan extreem-rechts.
(” Het komt voort uit de de hoefijzer-theorie die populair is in D66-kringen, …”)
Het echte probleem ligt in het feit dat de betrokkenen bij die hoefijzer-theorie überhaupt niet ’s weten waar het midden punt ligt. Heb ik vaak met ultrarechtsen gediscuteerd die zelf overtuigd zijn dat ze precies in het midden staan, hoe bizar dat het ook klinkt.
Afgezien nog van het feit dat zij zichzelf als midden punt van het Universum zien.