Wie houden het kapitalisme in stand?

Tussen die nieuwe miljardairs en moderne horigen bevindt zich een derde, belangrijke categorie: de gegoede middenklasse. Dit zijn mensen met voldoende kapitaal (niet alleen bestaand uit geld) om een redelijk zorgeloos leven te leiden, gevuld met stedentrips, biologische kip en een verlengd zwangerschapsverlof. Deze groep is breder en diverser dan vroeger, en varieert van de advocaat met een topinkomen tot de creatieve freelancer met een rijk netwerk en een vangnet in familie, vrienden of partner. Het zijn normale mensen die niet per se miljonair, laat staan miljardair, willen worden, en ook wel meeleven met de moderne horigen. Wat deze groep niet beseft, is dat zij het huidige systeem heeft ingericht dan wel in stand houdt. Het zijn de politici die de enorme overheveling van publiek naar privaat kapitaal hebben gefaciliteerd. Het zijn de bedrijfslobbyisten die de afgelopen jaren een explosieve toename van hun invloed ten koste van arbeid bewerkstelligden. Het is de justitiële keten, van diender tot rechter, die bepaalt wat, wie en hoe er vervolgd en gestraft wordt – en het vizier daarbij op de makkelijke overtredingen blijft richten in plaats van op de miljarden kostende witteboordencriminaliteit. Het zijn de fractievoorzitters van grote partijen, die maar blijven roepen dat ze sappelende Nederlanders tegen boze migranten zullen beschermen, terwijl die Nederlanders vooral meer bestaanszekerheid willen. Het zijn de bankmedewerkers, managers en andere hoge loonslaven in het bedrijfsleven die zich door aandeelhouders laten gebruiken om hun ondergeschikten verder uit te knijpen ten behoeve van een nóg snellere waardestijging voor kapitaalbezitters. Het zijn de advocaten, accountants en belastingadviseurs die de meest ingenieuze fiscale constructies blijven bedenken – want legaal – in plaats van hun kennis voor een duurzamer model aan te wenden. Het zijn de journalisten die al jarenlang, dag in dag uit, de agenda van politici volgen en zich op de vermeende overlast van sloebers richten, in plaats van op de complexe zaken van machthebbers. Het zijn de groene kosmopolieten die neerkijken op mensen die supermarktvlees kopen en shoppen bij Primark, omdat zij alles zien als een individuele verantwoordelijkheid en daarmee bedrijven heerlijk in de kaart spelen. Het zijn de succesvolle ondernemers die de mythe van ‘hard werken’ als succesformule in stand houden, terwijl er miljoenen mensen zijn die harder werken dan zij en nooit één stap vooruit zullen komen. Het zijn de miljoenen stemmers die de afgelopen dertig jaar centrumrechts aan de macht hielpen en, zelfs met dit alles als resultaat, daarmee door blijven gaan.

Roxane van Iperen in De destructieve driehoeksverhouding tussen miljardairs, idioten en horigen (VN)