“Wij wilden de rollen een keer omdraaien”

“Liever couching dan coaching”: een werklozeninitiatief strijdt in de Berlijnse wijk Neukölln tegen het Jobcenter. Een interview met Christoph Müller, een activist van het initiatief “Zusammen! Gegen das Jobcenter Neukölln” (“Gezamenlijk tegen het Jobcenter Neukölln”).

Op maandag 25 februari 2013 vond de protestactie “Liever couching dan coaching” plaats, die werd georganiseerd door het initiatief “Zusammen! Gegen das Jobcenter Neukölln”. Wat willen jullie met deze actie bereiken?

Dit is een vertaling van het artikel “Wir wollten den Spieß einfach mal umdrehen” uit het Duitse dagblad Junge Welt van 25 februari 2013. Vertaler: André Robben.

“Wij willen bij het Jobcenter aanwezig zijn en pakken een actueel thema op: wethouder Dilek Kolat van Arbeid, Vrouwen en Integratie, van de sociaal-democratische SPD, is van plan om alle werklozen een persoonlijke coach toe te wijzen – in wezen een soort van toezichthouder – om hen bij de zoektocht naar een baan te begeleiden. Het doel is om langdurig werklozen aan betaald werk te krijgen.

Wij zien het echter helemaal anders: ze wil meer controle uitoefenen over werklozen. Dat sluit aan bij het neo-liberale concept van “stimuleren en eisen”, waarbij wordt gedaan alsof er genoeg werk is voor iedereen, maar het enkel ontbreekt aan motivatie bij het individu. De coach moet de werkzoekende begeleiden bij het zoeken naar werk en hem stimuleren zich daartoe in te spannen. Voor de betrokkenen is dat geen verbetering, maar alleen een extra afspraak erbij en nog meer dwang om sollicitatiebrieven te schrijven. Naar welk werk er zo gezocht wordt, dat maakt niet uit: meestal gaat het om slecht betaald werk, tijdelijk en onder slechte omstandigheden, of eenvoudigweg nutteloos.”

Jullie hebben een andere analyse van de situatie op de arbeidsmarkt?

“Het probleem is dat het bedoeld is om mensen te dwingen om precair werk aan te nemen in de dienstensector, en niet om hen te helpen uit hun sociale armoede te komen. Velen blijven namelijk afhankelijk van het Jobcenter, ook al hebben ze werk. Ze hebben een aanvulling nodig van de staat om tot een bestaansminimum te kunnen komen.”

Hoe is het te verklaren dat Kolat meent dat coaches in staat zullen zijn om werklozen via bemiddeling naar de primaire arbeidsmarkt te begeleiden?

“Dat laat het wantrouwen van deze sociaal-democraat tegenover werklozen zien. Ze gaat ervan uit dat hun zoektocht naar werk mislukt omdat ze te laat opstaan, en hun taken niet getrouw en correct willen uitvoeren. Daarom zou verder nagegaan moeten worden of die mensen in hun werk wel functioneren.”

Jullie pleiten daarentegen voor “couching”, oftewel op de bank luieren?

“Dat kan men ermee associeren, maar het is niet zo bedoeld. Wij willen dat werklozen zich roeren en actief worden tegen de onredelijke eisen van het Jobcenter. Wij nemen bij onze actie een bank mee en delen thee uit, om zo op gelijke hoogte en stressvrij met elkaar over onze problemen te kunnen praten. Huurverhogingen worden vaak niet erkend door het Jobcenter (waardoor de huurvergoeding gelijk blijft – noot van de vertaler) en er worden sancties opgelegd. Ook moeten werklozen zich maar al te vaak via de rechter tegen kortingen op hun bestaanszekerheid weren.”

Wat is het politieke doel van jullie initiatief?

“Zusammen! Gegen das Jobcenter Neukölln” is ontstaan uit een onderzoeksproject van de groep “Für eine Linke Strömung” (FeLS, ”voor een linkse stroming”) die is georganiseerd in de Interventionistischen Linken (IL). In 2010 is de groep een partijdig onderzoek begonnen onder werklozen in het Jobcenter Neukölln. We willen niet alleen zeggen: “Hartz IV moet weg” (Hartz IV is het huidige pakket van wetten en regelingen rond sociale (on)zekerheid voor werklozen – noot van de vertaler), maar ook het management van het Jobcenter concreet aanpakken. In de eerste fase wilden we de werklozen ter plekke organiseren, maar dat bleek moeilijk: er heerst teveel onmacht, passiviteit, berusting en individualisering.

Daarom hebben we nu een nieuwe strategie en gaan we proberen ons in sociale netwerken te verenigen. Daarbij is het belangrijk om te weten dat in Neukölln ongeveer 320 duizend mensen wonen. Een vierde daarvan is direct of indirect afhankelijk van een uitkering. Dat komt jammer genoeg politiek gezien nauwelijks tot uitdrukking.”

Welke activiteiten heeft de groep tot nu toe in het Jobcenter Neukölln uitgevoerd?

“Wij wilden de rollen een keer omdraaien en hebben als werklozen de medewerkers van het Jobcenter beoordeeld. Daarbij werden de “beste medewerkers” van de maand gekozen – de meest repressieven kregen een beker uitgereikt.”

Gitta Düperthal

“Zusammen! Gegen das Jobcenter Neukölln” is ook te vinden op Facebook. En hieronder nog een lezing over de ervaringen van FeLS.