Zijn ze eigenlijk nog wel bang genoeg?
Een ander onderbelicht aspect in de gangbare geschiedvertelling is dus dat de heersende klasse zich doorgaans goed bewust was van het eigen gevaar. Uitbuiters en onderdrukkers hebben altijd iets te vrezen. En ook al prijken kasteelmuren en ophaalbruggen inmiddels op de erfgoedlijst – tot op de dag van vandaag beschikt iedere bovenklasse over een wapenarsenaal om zich tegen mogelijke opstandelingen te beschermen.
Macht volgens Machiavelli
Hetgeen niet wil zeggen dat er niets veranderd is, natuurlijk. De omstreden (en vaak misbegrepen) Florentijnse filosoof Niccolò Machiavelli (1469-1527) zag als een van de eersten in dat geweldsdreiging zo haar beperkingen heeft als machtsmiddel. Politieke macht, zo stelde hij, gaat veel vaker vooraf aan geweld, en een handige vorst weet dat gegeven naar zijn hand te zetten. De best mogelijke fortificaties die een heerser zich kan wensen, zo stelde Machiavelli, “is niet door het volk gehaat te worden. Want ook al heb je versterkingen, als je bij het volk gehaat bent, heb je er niets aan”. Natuurlijk – een zekere mate van intimidatie en angstzaaierij is een onmisbaar component in de machtsuitoefening, zo weet ook Machiavelli, maar zorg er wel voor dat die angst niet omslaat in haat. Beter geeft de vorst, waar mogelijk, zijn onderdanen de indruk aan hun kant te staan. Ideologie – zeer grof gezegd: het smeermiddel dat volk en heerser het gevoel geeft een zeker gedeeld belang te hebben – behoort dus evengoed tot het wapenarsenaal van de bovenklasse als kastelen en martelkamers.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat een zekere mate van angst geen goede raadgever kan zijn, volgens Machiavelli. Wat altijd zal blijven, is het bewustzijn van de vorst dat het vroeg of laat gedaan kan zijn met zijn heerschappij. Een gewaarschuwd heer blijft dus op zijn hoede. Ook een – in ieder geval ogenschijnlijke – deugdelijkheid kan hem hierbij ten goede komen: mateloosheid, lompheid en een teveel aan zelfverrijking kan hem duur komen te staan.
Machiavelli’s lezers zijn er ook vandaag de dag nog niet helemaal uit wat hij nu precies met al die wijsheden wilde bereiken. Was zijn veelgeciteerde boek “Il Principe” (“De Prins”) nu écht geschreven voor Lorenzo II de Medici – de Florentijnse staatsman aan wie het traktaat formeel was opgedragen? Of bevatte de tekst, zoals veel linkse interpretatoren vandaag menen, in essentie een revolutionaire, democratische boodschap? Feit is dat Machiavelli beweerde vanuit het volkse perspectief te spreken. Want, zo stelde hij, net zoals een schilder die de bergen op het doek wil weergeven, zich het beste niet op die berg, maar in het dal positioneert – zo vat alleen het volk de ware aard van haar heerser. Machiavelli was zich er dus maar al te goed van bewust dat als het er op aankomt, volk en vorst nooit dezelfde belangen zullen hebben. En dat betekent dat niet alleen de vorst er verstandig aan doet, zijn relatie tot het volk goed te doorgronden, maar ook andersom. Want hoe goed de heerser zich ook in probeert te dekken; de mogelijkheid van een conflict tussen hem en zijn onderdanen zal altijd blijven bestaan.
Krantenkoppen
Ook vandaag nog tonen de krantenkoppen dat Machiavelli er wat dat laatste betreft niet ver naast kan hebben gezeten. Om maar twee nieuwtjes te noemen die de afgelopen dagen ons aller aandacht zullen hebben getrokken:
Ten eerste natuurlijk dat verhaal over het bestuur van de UvA en andere Nederlandse universiteiten. De afgelopen jaren leken zij zich volledig te hebben toegelegd op het kapotbezuinigen van hoger onderwijs, degelijk onderzoek en nette arbeidsomstandigheden. Ze ontsloegen personeel, saneerden complete studieprogramma’s weg, en ontnamen promovendi en jonge docenten iedere rechts- en werkzekerheid. Niet dat ze dat zo graag deden, natuurlijk, maar ze hadden nu eenmaal echt-geen-keus. Maar tegelijkertijd, zo blijkt nu, hielden de heren en dames bestuurders er een mateloos declaratiegedrag op na. Zo boekten ze – tegen alle richtlijnen in – businessclass plezierreisjes en dure hotelovernachtingen, reden ze rond in luxe bolides met chauffeur, of bemeubelden ze hun bestuurskamer met een bureaustoel à 2.788 euro. En natuurlijk: in plaats van zich te verontschuldigen, waren ze maar wat bereid om nog eens uit te leggen waarom al die exorbitante uitgaven toch zo hard nodig waren.
Het tweede opzienbarende nieuwtje is natuurlijk dat Rutte en Samsom in het geheim samen een nieuw belastingplan hebben opgesteld. Van de inhoud mogen we voorlopig niet te veel weten, want dat zou slechts tot “onrust” leiden. Lees: het zal ons niet ontgaan dat we weer eens keihard genaaid worden, en dus kunnen ze ons maar beter niets vertellen. En inderdaad, want wat blijken de plucheplakkende samenzweerders van plan te zijn? Een afschaffing van het laagste btw-tarief. Hetgeen in gewone mensentaal betekent dat iedereen binnenkort significant meer zal betalen voor voeding en andere dagelijkse boodschappen. Opnieuw laat Samsoms PvdA zich dus doodleuk voor het VVD-karretje spannen, want de btw is bij uitstek de meest oneerlijke vorm van belasting. De btw kent geen belastingschijven of andere herverdelende principes, maar heft een gelijk percentage op ieders uitgaven. Rijk en arm betalen dan dus evenveel – wie minder heeft, levert in verhouding meer in. De maatregel is in wezen een verkapte “vlaktax”, met andere woorden, die de vele cadeautjes van dit wegsaneerkabinet aan de rijke bovenklasse zal moeten bekostigen.
Alle fatsoen voorbij?
Hoe durven ze! – zo was mijn eerste, intuïtieve reactie bij het lezen van beide nieuwsberichten. Hebben ze dan helemaal geen schaamte meer? Is die lui dan werkelijk niets te dol? Ze lijken verdorie zelfs hun laatste restje fatsoen verloren te zijn!
Maar als ik er beter bij nadenk, vraag ik me af of de heersende klasse ooit werkelijk zoiets gekend heeft als fatsoen. Tuurlijk – Machiavelli laat ons al zien dat het ze soms allicht goed kan uitkomen om te doen alsof. Maar de feiten leren nu eens te meer dat het gros van de bovenklasse – de rijken, hun vriendjes in de politiek, bonusscheppende bankiers, declaratiezieke bestuurders – haar manieren even gemakkelijk laat varen, op het moment ze ermee weg denkt te kunnen komen. Ze hebben helemaal geen greintje fatsoen in hun donder. Nooit gehad ook. Het is hooguit dat ze af en toe voorzichtig zullen zijn – zich in zullen houden om de boel niet op de spits te drijven. Zoals Machiavelli het al zei: een slimme heerser houdt zijn onderdanen beter wat te vriend, en meet zich waar nodig een deugdelijk imago aan.
Dat men zelfs die neiging niet meer lijkt te hebben, betekent dus vooral dat bestuurders en politici vandaag menen, niet langer iets te vrezen te hebben. Het is niet hun schroom of geweten dat ze zijn verloren, maar hun laatste beetje angst. Prins Rutte en zijn trouwe strijdros Samsom deinzen nergens meer voor terug – en waarom zouden ze ook? Wie gaat ze nog iets maken?
Slecht nieuws
Dat is slecht nieuws voor ons – voor u en mij, en voor heel veel andere mensen in onze samenleving. Het is slecht voor migranten zonder papieren, die nog altijd met veel geweld en intimidatie worden opgejaagd, gevangen gezet en gedeporteerd. Het is slecht voor arbeiders, die langzaam iedere vorm van bestaanszekerheid kwijtraken, en als trap na van Rutte te horen krijgen dat ze na hun ontslag “niet direct naar het UWV moeten rennen”. Het is slecht voor uitkeringsgerechtigden die er – na alle dwangarbeid en strafkortingen – nu door die dreigende btw-verhoging nog verder op achteruit gaan. Het is slecht voor studenten, academici en alle andere gebruikers en werknemers van de publieke sector. Het is slecht voor de mensen in Griekenland, die het water inmiddels tot aan de lippen staat, maar bij wie de duimschroeven onverminderd worden aangedraaid – niet in de laatste plaats door ‘onze eigen’ minister Dijsselbloem. Een angstloze elite is eigenlijk slecht voor bijna iedereen – behalve voor die elite.
Natuurlijk moeten we uiteindelijk af van iedere kloof tussen arm en rijk – ieder klasseverschil tussen volk en heerser. Maar tot die tijd is het in ieder geval in ons aller belang dat de elite nog wat van ons te vrezen heeft. Nog nooit volgde politieke vooruitgang puur en alleen op een appél aan de bestuurlijke of economische bovenklasse. Ook dat is overigens een mythe uit de geschiedenisboekjes: niet fatsoen of empathie, maar angst om alles te verliezen is wat doorgaans die elite aanzet tot verandering.
En dat is precies waar we de Mark Ruttes, Diederik Samsoms, en Dymph van den Booms onder ons nog wel eens aan mogen helpen herinneren. Vroeg of laat bereiken we een punt waarop het genoeg is geweest.
En dan komt, op een goede nacht, het gepeupel met rieken en fakkels aan de kasteelpoort rammelen.
Mathijs van de Sande
goed stukkie, heel goed gezien, niks aan toe te voegen. laten we voor bijltjesdag vooral goed blijven onthouden wie dat allemaal waren en voor welke ellende ze hebben gezorgd, opdat geen van hen hun terechte lot zal ontgaan.
En laten ze dan niet jammeren, want ze zijn jarenlang gewaarschuwd.
ZIJN ZE EIGENLIJK NOG WEL BANG GENOEG?/OVER RIVALISERENDE
EDELEN EN ANDERE VERHALEN
Beste Matthijs van de Sande
Een zeer interessant betoog.
Grotendeels met de strekking eens, hoewel er vanuit historisch
oogpunt wel iets aan te merken is op het op een hoop gooien
van machthebbers uit de Middeleeuwen [de koning en zijn leenheren,
de adel] en de machthebbers anno 2015, hier genoemd de
Universiteitsbonzen, Trojka terroristen [Griekenland]
en de Nederlandse bestuurlijke elite.
Maar dat daargelaten.
Belangrijker is de kern van uw betoog, dat er altijd al tegengestelde
belangen geweest zijn tussen [ik zeg het maar even kort door
de bocht], heer en knecht.
Logisch:
De privileges van de een bestaan bij de gratie van de arbeid/onderhorigheid
van de ander, ook al is er ook [maar dan een ongelijkwaardig] tweerichtingverkeer.
Toch heb ik een paar kanttekeningen en die gaan over de Middeleeuwen
Maar eerst waarin ik het wel met u eens ben
HEDENDAAGSE STRIJD
Wat betreft die hedendaagse strijd, helemaal met het betoog eens.
Overigens is het voor mij niet zozeer van belang, of we Rutte en co
”angst” aanjagen, maar wel, dat wij
blijven strijden tegen onrecht en voor sociale en mensenrechten.
Dat geldt in Griekenland [geen CENT aan de Trojka terroristen
terugbetalen!], mensen zonder papieren, studenten, sociaal
zwakkeren, de allochtonenstrijd, etc.
De strijd dreigt in het slop te raken, hooguit de Fakkel
van het verzet weer op te nemen.
Tot zover eens
MIDDELEEUWEN/BOERENOPSTANDEN EN RIVALISERENDE EDELEN
Het is misschien een voetnoot in je betoog, toch ga ik erop in.
Je zegt, dat de edelen meer hadden te vrezen van de eigen
horigen dan van hun mede edelen, hun klassegenoten.
Theoretisch is dit zeker waar, vanwege die tegengestelde
belangen.
Historisch gezien klopt je betoog echter niet helemaal:
.
Er zijn zeker grote boerenopstanden geweest in
bijvoorbeeld de Engelse geschiedenis, twee zeer grote die
van Wat Tyler [1381] en Jack Cade [1450]
En hoewel sociale onvrede in beide gevallen aan de basis lag,
was deze niet in eerste instantie tegen de edelen gericht als tegen uitbuitende
belastingontvangers in moeilijke tijden 1381/achtergrond, de ;”Zwarte Dood”
de pest/1450 achtergrond/De nasleep van de Honderdjarige Oorlog met
Frankrijk]
Bij een Franse boerenopstand, de Jacquerie [1358] was de terechte woede
WEL tegen de adel gericht.
Hoe dan ook, het aantal [althans historisch bekende] opstanden was
veel kleiner dan alle strijd tussen rivaliserende edelen.
Want hoewel ze ”klassegenoten” waren en als hoofdvijand [in de zin
van belangentegenstellingen] de horigen/boeren etc hadden, betekende
dat niet, dat er onderling geen tegenstellingen waren.
Logisch, ze waren concurrerende machthebbers.
In de eerste plaats tegen de koning [aan wie ze ook weer
uit oogpunt van heerserselite politiek
en militair gebonden waren] in die eeuwige strijd
tussen centralisatie [een ”sterke” absolute monarch] en
decentralisatie [an ”undermighty king” and ”overmighty subjects”]
En dan tegen elkaar, twisten om land, macht, invloed en vaak
ook nog dynastieke twisten om de troon [tussen adel onderling, met
al of geen rol voor de koning]
Zo heeft praktisch de hele oude Middeleeuwse Engelse adel zichzelf
uitgeroeid in de Rozenoorlogen [1455-1485], waaraan het volk
nauwelijks te pas kwam.
Wanneer we het historisch zo optellen, waren edelen onderling
veel grotere vijanden van elkaar dan edelen en hun [vaak misplaatst
loyale] horigen.
Dit wilde ik even opmerken.
Zie het als een aanvulling van je verder zeer interessante stuk.
Astrid Essed
Als ze de BTW verhogen, dan gaan we meer betalen voor producten, mensen gaan minder uitgaven doen, middenstand komt klem te zitten, de economie komt klem te zitten, de burger komt klem te zitten.
En dat beleid wordt uitgevoerd, door de partij die altijd voor belastingverlaging, eigen verantwoording en vrije markt pleit ? Wat een viezigheid. Boetes, belastingen, restricties en spionage kunnen we verwachten van de lachwekkende, zogenaamde liberalen. Wat voor vrijheid heb ik ? De vrijheid om reten te likken, de vrijheid om mezelf klem te zuipen, de vrijheid, om telivisie te kijken, de vrijheid om plastic rotzooi te kopen.
fuck land dit. Sinds de veroordeling van Kaviaar, betrap ik mezelf, op enige voorzichtigheid in wat ik schrijf. Zover is het dus gekomen. De fuckers hebben ons in de tang.
Wat we moeten doen, is anonieme, burgerlijke ongehoorzaamheid uitvoeren. Hun mach bestaat, bij gratie van onze erkenning. Als een persoon een repressief beleid weigert uit te voeren, is deze persoon te veroordelen. Als twintigduizend mensen hetzelfde doen, word het al moeilijker.
Mensen aanzetten tot kleinschalig verzet, is de oplossing die we kunnen vinden. We kunnen bijvoorbeeld zeggen. Zodra grote bedrijven geen belasting betalen, betalen wij ook geen belasting. Stel dat honderd duizenden mensen dit steunen, zitten ze toch in een lastige positie. Zoals we massaal de bio- industrie zouden moeten boycotten, zo kunnen we ook massaal, repressieve wetgeving ontkennen.
Zo moeten we blijven ageren. Massale, directe actie, is de enige manier, om ons te bevrijden, van de willekeur van de fascisten.
kleinschalig? ik wil mensen aanzetten tot een grootschalige regelrechte volksopstand, ik wil dat ze de rieken, bijlen en fakkels oppakken en als grote boze menigte optrekken naar binnenhof om de vrijheid te nemen om die hele liberale kapitalistenkliek hun authoriteit niet langer te erkennen en hen eigenmachtig en eigengerechtigd in de hofvijver te jonassen, of welk ander passend lot te doen ondergaan al naar gelang en de mate van het geweld dat men wellicht zal ontmoeten van hen die zich aanmatigen het monopolie erop te hebben om het te gebruiken tegen het volk wat ze eigenlijk behoren te dienen ipv alleen maar die ambtenarij waar ze zich per slot toch maar toe rekenen (totdat misschien ze besluiten van kamp te wisselen als de overmacht te groot blijkt). maar serieus, wie zou er naar mij luisteren?… gewoon helemaal niemand. geestelijk doodgeslagen, kwijnen liever weg of plegen zelfmoord, ook te veel verdeeld, ieder bezig met z’n eigen dingetje. kregen we hier uberhaupt maar de aantallen op de been die in engeland aan de anti austerity meededen (half miljoen heb ik intern horen zeggen), maar zelfs de paar duizend waar de media van berichtten hoeven we hier niet op te hopen, dat is misschien nog wel een groter probleem dan dat handjevol losgeslagen regenten dat geen enkele affiniteit heeft met het volk. zo moeilijk is het niet. dit volk krijgt wat het verdient zal ik maar zeggen.
nog even ter aanvulling vermelden dat als de menigte groot genoeg is, het helemaal niet meer nodig is om geweld te gebruiken, en ook dat je dan zelfs net zo goed weer een partij kan oprichten en er met z’n allen op stemmen (duh). speel es met die gedachten, mensen denken helemaal niet over deze dingen na en hebben daardoor geen enkel inzicht erin en zijn vergeten vanuit welke grond ons bekende systemen zijn ontstaan, zien alleen de ontaarde tegenwoordige vorm, je moet het ze helemaal voorschilderen willen ze er een beetje een idee van krijgen.
eendracht = macht
En niemand die ziet wat er nu werkelijk gebeurd. De overheid wil het 6% btw voor veel producten afschaffen en dat betekend dat we veel meer moeten gaan betalen. Wat wil de overheid nu met die maatregel? Men geeft dit geld gewoon weer terug aan de werkgevers zodat zij nog minder aan lonen kwijt zijn.
Wie gaat er dus op vooruit? Ik noem het pure diefstal ten voordele van de werkgevers en de overheid. Als je dan wat dieper in die nieuwe belasting hervorming kijkt, dan zie je dit steeds terug komen. Dit heeft niks meer met belasting hervorming te maken, maar meer met geld weghalen bij de gewone burgers en de rijken profiteren er flink van.
Uiteindelijk kan de burger niet anders meer dan in actie komen. Astrid heeft wel gelijk. De rijken zijn altijd banger geweest van hun “rijke ” vrienden dan van de burgers. Maar dat betekend niet dat de burgers niets kan doen. Eendracht maakt macht zoals Fix al terecht zegt.
Macchiavelli kan worden samengevat in één zin: je hebt de klootzakken nodig om de wereld te regeren.
Verder was Macchiavelli eigenlijk juist republikein en geen monarchist. Hij pleitte voor een volksmilitie, een gewapende burgerij (waar radicaal-links overigens niets van wil weten). Een gewapende burger is een vrije burger, dat wisten de oude Grieken al.
En Rutte: ook voor de boodschappen gaan we de grens over, zelfs als het in Duitsland duurder is.
“Uiteindelijk kan de burger niet anders meer dan in actie komen.”
De burgerd heeft een prachtig middel in handen, alleen hij gebruikt het nooit: de kopersstaking. Alleen het hoognodige kopen en je hebt de regering binnen een paar maanden op de knieën.
ja ik begrijp het niet, dit is iets wat zoveel mensen aangaat, en niemand doet wat. d’r zijn ook zat momenten geweest dat iemand de spits heeft afgebeten en dan nog sluit maar een handjevol zich aan. ik weet het niet meer hoor, het lijkt erop dat ze dit volk goed onder de knoet hebben.
Fix, de werkende mens is er nog te veel van overtuigd, dat hij zelf het heft in handen heeft en denkt derhalve, dat er voor wie wil werken, ook werk is. Het zijn de gasten uit het tweede couplet van ‘Blieve loepe’ van Rowwen Hèze: “Met problemen zijn ze snel klaar; wat ze niet snappen, dat is flauwekul; wat ze niet weten, is meestal niet waar.” Werkloosheid zal ze niet overkomen; ze zullen letterlijk het hele industrieterrein aflopen en bij elke baas om werk gaan vragen, bij elk uitzendbureau duidelijk maken, dat ze iets moeten hebben en dat de bijstand (de WW nog net wel) geen optie is. Deze mening hebben ze vanuit de energie, waar ze over beschikken, terwijl ze nog werken. Ze zijn als het gevangen beest, dat de eerste week keihard tegen de tralies op vliegt in een poging te ontsnappen. Pas als ze echt met het bijltje gehakt hebben, snappen ze dat het niet louter wilskracht is. Tot die tijd hoef je niet te rekenen op deze mensen, ‘die ook moeten werken voor hun geld, dus waarom de ‘uitkeringstrekkers’ niet’.
Dat doe ik zo wie zo al jaren. Benzine ( 30 tot 50 cent per liter benzine verschil) en tabak, 3 tot 5 euro per slof verschil): België of Luxemburg. Onderdelen voor het onderhoud van de auto: Engeland of de verenigde staten. Zelfs met alle belastingen en accijnzen, ben je nog een stuk goedkoper uit dan in Nederland.
De overige spullen zoals kleding, hygiëne artikelen en duurzamere goederen: Duitsland en tegenwoordig ook de meeste levensmiddelen of bv drank (hoewel ik zelf niet drink) . Het scheelt me een 30% tot 40% tegen over Nederland.
De kapster werkt zwart. 10 euro en ik ben weer netjes geknipt. Ik kan nog wel wat voorbeelden opnoemen maar als je met een zeer kleine beurs moet leven, telt iedere euro. Waarom zou ik dan hier duur moeten betalen? Ik ben toch geen idioot. Je ziet dit soort ‘verzet” door steeds meer mensen doen. Je kunt op een gegeven moment ook niet anders meer want Nederland is gewoon te duur geworden.
En de Nederlandse overheid en bedrijven lopen die inkomsten mooi mis. Iets waar jullie zelf voor gezorgd hebben.