Zwarte Piet en racisme: een paar kritische (peper)noten
Toen ik mij een jaar of vijf geleden aansloot bij Doorbraak, was dat een van de weinige linkse organisaties die zich expliciet en zichtbaar verbond met het toenemende protest tegen Zwarte Piet. Eerlijk is eerlijk: destijds vond ik het een verspilling van tijd en energie. Weliswaar hadden Doorbraak en andere critici gelijk, maar ik zag niet direct de meerwaarde of het politieke belang ervan. Nu sinds een paar jaar het debat in alle hevigheid is losgebarsten (en ieder jaar de gemoederen verder lijken op te lopen), ben ik overtuigd. Het debat rond Zwarte Piet is juist nu van onmetelijk belang. Niet in de laatste plaats omdat er veel meer op het spel staat dan alleen de knecht van Sinterklaas.
Maar eerst een andere anekdote: twee jaar geleden woonde ik rond deze tijd van het jaar in Engeland. Talloze keren werd me daar gevraagd wat dat fenomeen “black Pete” nu precies was. Het googelen van een paar foto’s was vaak al genoeg om mijn Engelse vrienden ervan te overtuigen dat er iets goed mis was. “Maar dat is gewoon een slaaf!”, zo reageerde werkelijk iedereen. Britten kunnen zich niet voorstellen dat het in een land met zo’n historische rol in de slavernij en slavenhandel (dat hebben Groot-Brittannië en Nederland immers met elkaar gemeen), normaal is om ieder jaar en masse dit beeld op te roepen: een oude, witte man met dito baard, omgeven door een horde zwarte knechten.
VOC-mentaliteit
Let’s face it: Zwarte Piet ís een slaaf. Zijn typische klederdracht is die van de achttiende-eeuwse Moorse page (een huisslaaf, met andere woorden). En ja: Zwarte Piet ziet er ook uit als een ‘Moor’. Al klim je duizend keer door een schoorsteen, een grote bos kroeshaar en dikke, rode lippen zal je er niet van krijgen. Overigens, tot ver in de jaren tachtig sprak Zwarte Piet op de Nederlandse televisie met een zwaar Surinaams accent. Ook dat zal hij niet uit Spanje hebben meegenomen.
Zwarte Piet verwijst naar een verleden dat veel Nederlanders eigenlijk bedroevend slecht kennen. Eeuwenlang werden economische groei en voorspoed mogelijk gemaakt door de handel in – en uitbuiting van – slaven. Miljoenen mensen zijn door “ons” vermoord, ontvoerd, gevangen gehouden, op alle mogelijke manieren misbruikt en stelselmatig gereduceerd tot last- of werkdier. Ik zeg het zonder greintje ironie: “wij” gaan vandaag beter om met onze varkens dan destijds met “onze” slaven (en dat zegt meer over dat laatste, maar dat terzijde). Vandaag de dag hebben we het daar liever niet meer over. In plaats daarvan beroepen we ons in tijden van crisis op “onze VOC-mentaliteit”, en rehabiliteren we koloniale schurken als Michiel de Ruyter of Maarten Tromp, die hier nog altijd als “zeehelden” te boek staan.
Dus, resumerend: Zwarte Piet heeft alle uiterlijke kenmerken van een ouderwetse Moorse slaaf, en Nederland heeft op z’n zachtst gezegd een problematisch verleden in de verspreiding en instandhouding van de slavernij. Zwarte Piet appelleert aan een tijd dat het normaal was om zwarte mensen te zien als middel, als productiebron die naar believen verhandeld, verscheept, verkracht en vermoord mocht worden.
Folklore
Is het dan zo gek dat niet-witte mensen in het Nederland van vandaag zich oprecht beledigd en bespot voelen, zodra onze jaarlijkse verkleedpartij van start gaat? Is het zo ontzettend raar dat men zich stoort aan de onkritische manier waarop wij een relikwie uit een problematisch verleden onkritisch in stand houden? Veel Nederlanders die zich momenteel tegen dit fenomeen keren, zijn afstammelingen van slaven die uit Afrika werden ontvoerd en op plantages overzee gedwongen te werk werden gesteld. Voor hen is het terecht problematisch dat de enige breed gedragen verwijzing naar dit slavernijverleden niets meer is dan een stompzinnig stukje folklore. Maar ook andere (“witte” en “niet-witte”) Nederlanders zien in Zwarte Piet vooral een stukje populaire cultuur waarin de maatschappelijke verschillen tussen mensen van verschillende afkomst (lees: tussen “wit” en “zwart”) worden gelegitimeerd. De een is wit en de rijke baas, de anderen zijn allemaal zwart en zijn ondergeschikten. Natuurlijk is het problematisch dat onze kinderen (“wit” én “zwart”) met dat beeld worden opgevoed. Je hoeft echt niet “zwart”, “allochtoon” of “buitenlander” te zijn om dat te zien.
Aan de andere kant: ik kan me wel voorstellen waarom veel Nederlanders (opnieuw: zowel “wit” als “zwart”) zich moeilijk kunnen indenken waar iedereen zich toch zo druk over maakt. Uiteindelijk is het Sinterklaasfeest toch vooral een feest voor kinderen, een onschuldige traditie waarin het delen van cadeaus en lekkernijen of het samenzijn met vrienden en familie centraal staan? Is dat niet waar het ons allemaal om zou moeten gaan? Waarom moet daar dan zo nodig weer een probleem van worden gemaakt?
En dus richt men Facebook-pagina’s op (“Het Sinterklaasfeest moet blijven” met zo’n 55 duizend likes, en “Zwarte Piet moet zwart blijven” met zo’n zesduizend likes), hoont men de critici weg en verkondigt men dat (zoals Rita Verdonk het eens verwoordde) “ze ons Sinterklaasfeest af willen pakken”. Of men kiest voor meer subtiele argumenten, bijvoorbeeld door de vergelijking te trekken met “blanke vla” of “jodenkoeken’ (“is dat dan ook racistisch?”), om vervolgens te stellen dat er momenteel wel belangrijkere thema’s zijn om ons mee bezig te houden.
Blanke vla
Maar we zien hoe op deze manier een interessante en legitieme discussie op simplistische wijze tot een non-issue wordt gereduceerd. De “argumenten” die voorstanders van het fenomeen Zwarte Piet aandragen, doen op geen enkele manier recht aan de kritiek van hun tegenhangers. Ten eerste: niemand heeft er ooit voor gepleit om het Sinterklaasfeest af te schaffen of zelfs “af te pakken”. Nooit wordt gezegd dat we maar van de goedheiligman zelf af moeten. Maar kunnen we niet op zoek naar alternatieven voor Zwarte Piet? Zou de Sint niet eenvoudigweg een andere knecht kunnen krijgen? Of waarom klimt hij zelf niet door de schoorsteen? De Kerstman draait er immers zijn handen ook niet voor om.
Ten tweede: ja, het Sinterklaasfeest is een gewaardeerde traditie. Maar tradities veranderen nu eenmaal. Sterker nog: tradities bestaan slechts bij de gratie van verandering. Gebruiken en culturele fenomenen die zich niet aan de tijdsgeest kunnen aanpassen, ruimen vaak vroeg of laat het veld. Soms is dat maar beter, soms is het de moeite waard om bepaalde waardevolle elementen uit die tradities te behouden en de meer problematische of vervelende aspecten achter ons te laten. We vieren toch ook carnaval zonder nog te vasten? Of Kerst zonder naar de kerk te gaan?
Ten derde: de vergelijking tussen Zwarte Piet en “blanke vla” of “jodenkoek” trekt op niets. Het probleem is immers niet dat Zwarte Piet verwijst naar een kleur of afkomst op zich, maar om de relatie tussen Zwarte Piet en zijn witte baas. Bovendien: wat levert die vergelijking met “blanke vla” ons nu echt op? Is het echt een argument of meer een drogreden waarmee het werkelijke probleem omzeild kan worden? Overigens: de vergelijking met de “negerzoen” is daarentegen wel degelijk terecht: “neger” is immers een woord dat eveneens verwijst naar hetzelfde slavernijverleden, en wordt door “zwarte” Nederlanders (terecht) als diep beledigend ervaren. Dus hebben we de naam veranderd. Is de “negerzoen” echt anders gaan smaken nu hij “chocoladezoen” of simpelweg “zoen” heet? Ik dacht het niet.
Ten vierde: ook al is men het niet eens met bekende tegenstanders van Zwarte Piet (zoals Quinsy Gario), dan nog is het frappant hoe ongelooflijk heetgebakerd en agressief er op dit debat gereageerd wordt. Misschien is het voor veel witte Nederlanders inderdaad moeilijk voor te stellen wat er nu eigenlijk echt mis is met deze “traditie”. Maar betekent dat ook meteen dat het standpunt van Gario en anderen per definitie illegitiem is? Kunnen we ons echt niet voorstellen dat “witte” mensen nu eenmaal andere associaties hebben bij Zwarte Piet dan “zwarte” mensen? Ik denk dat er iets anders aan de hand is: men voelt zich wel degelijk door de kritiek aangesproken. Men ziet dat de samenleving verandert, en haar tradities en culturele gebruiken veranderen mee. Dat is niet altijd even gemakkelijk, en daarom houdt men met toenemende agressiviteit aan die oude tradities vast. In dit geval gaat dat niet zelden samen met onverholen racistische oprispingen. Het feit dat men Gario massaal afschildert als een “jankneger” die “terug moet naar zijn eigen land” en die “weer een eigenaar moet krijgen” laat eens te meer zien dat onze samenleving nog altijd niet van dat diepgewortelde (en vaak onderhuidse) racisme is gevrijwaard.
Debat
Dat brengt mij tot mijn laatste punt: Zwarte Piet is wel degelijk een belangrijk politiek thema. Het gaat hier namelijk om veel meer dan alleen de knecht van Sinterklaas. Het gaat zelfs om veel meer dan het Nederlandse slavernijverleden. Wat hier in wezen ter discussie staat, is de manier waarop we anno 2013 kunnen praten over discriminatie en maatschappelijke verschillen op basis van huidskleur of afkomst. Wat hier ter discussie staat, met andere woorden, is niet zozeer het fenomeen Zwarte Piet op zich, maar het debat rond deze en vergelijkbare thema’s zelf. Hoe gaan we om met de impliciete en onderhuidse vormen van racisme die onze samenleving nog altijd kenmerken? Hoe maken we – in een samenleving waarin (bijna) niemand zichzelf nog als racist ziet – thema’s als racisme tóch bespreekbaar? En vooral: waarom ís dit thema voor veel mensen zo ontzettend onbespreekbaar?
Men zou daar tegen in kunnen brengen dat Gario zijn doel voorbij schiet door zijn toevlucht te nemen tot bezwaarschriften en juridische procedures. Maar door in te zetten op een verbod op de intocht van Sinterklaas, weet Gario wel degelijk een nieuwe impuls te geven aan het lopende publieke debat. Dat is niet onbelangrijk. Het debat rond Zwarte Piet wordt ieder jaar dominanter en omvattender, en dat is een goed teken: blijkbaar voelen toch veel Nederlanders aan dat er hier iets goed verkeerd zit. Het frame “Zwarte Piet is racisme” wordt ieder jaar sterker, in weerwil van haar tegenstanders. Het is een hoopvol teken dat het Sinterklaasfeest er over tien of twintig jaar misschien wel anders uit zou kunnen zien dan nu.
Maar er is nog een andere reden om dit debat gaande te houden. Ik wil leven in een samenleving waarin er niet alleen geen plaats is voor racisme, maar waarin ook oprecht wordt afgerekend met het (Nederlandse) slavernijverleden. Bovenal prefereer ik een samenleving waarin plaats is voor een publiek debat over dit soort gevoelige thema’s, waarin mensen als Gario zich kunnen uiten zonder bespot, gediscrimineerd of zelfs gearresteerd en mishandeld te worden. Het is, meer in het algemeen, vooral dit laatste – de publieke ruimte en ons recht om te protesteren – dat momenteel sterk onder druk staat. We zullen het met alle macht moeten verdedigen. Ook daarom is het debat rond Zwarte Piet zo belangrijk.
Mathijs van de Sande
@monique, dus ik moet me eigenlijk schamen om Nederlander te zijn omdat Nederland vroeger fout is geweest. Ik vind gewoon dat men te ver gaat in deze. Ik leef nu en heb niets met vroeger te maken. Vroeger was ik het met jullie eens geweest, nu niet. Ik wil ook geen verantwoordelijkheid afleggen voor anderen omdat dat totaal nutteloos is.
Beste Alice Verheij, Zie voor een uitleg over het begrip Moren: http://nl.wikipedia.org/wiki/Moren Duidelijk is in elk geval dat er in de loop der tijd in veel gevallen met het woord gedoeld werd op zwarte Afrikanen. In het Nederlandse taalgebruik vind je daarvan nog overblijfselen als “moorkop” en het lied “Moriaantje zo zwart als roet”.
Maar interessanter dan dit soort geschiedenislessen is volgens mij om te kijken hoe Zwarte Piet er vandaag de dag uitziet. Ik verbaas me er altijd over dat mensen met droge ogen kunnen blijven volhouden dat hij de kenmerken heeft van een schoorsteenveger. Ja, ik en velen met mij zijn opgegroeid met dat fabeltje, dat echt nergens op slaat. Want zowel zijn uiterlijk als zijn gedrag maken overduidelijk dat het hier gaat om een soort zwarte knecht, bediende, slaaf, of hoe je het ook noemen wilt. We moeten ons niet verliezen in details, denk ik, maar uitgaan van de hoofdlijn. En die is dat er een witte baas-zwarte knecht relatie wordt uitgebeeld tijdens het jaarlijkse toneelstukje dat Sinterklaasfeest heet. Die relatie is racistisch en koloniaal, en moet daarom verdwijnen. Het gaat er wat mij betreft dus vooral om hoe we nu omgaan met Zwarte Piet en hoe hij nu op ons overkomt. Nu vinden meer en meer mensen, waaronder ik, dat er met dat figuur inderdaad een zwarte knecht wordt uitgebeeld. Nu vinden velen dat de witte baas-zwarte knecht relatie van het Sinterklaasfeest een vervelend en vernederend overblijfsel is uit de koloniale negentiende eeuw. Zij wensen de beeldvorming van die relatie niet langer meer te (laten) reproduceren. Zoals we geen gezellig toneelstukje en vrolijk kinderfeestje opvoeren over de heksenverbrandingen, zo moeten we ook geen traditie hebben waarbij wit de baas is en zwart de knecht of slaaf.
Ik wou dat ik het zelf net zo mooi zou kunnen verwoorden! diep respect!!
Prachtig stik Mathijs, had het zelf niet beter kunnen verwoorden.
Persoonlijk denk ik dat voorstanders van Zwarte Piet niet bergrijpen wat er zo ‘fout’ aan is, omdat er in het Nederlands onderwijs bedroevend weinig aandacht wordt besteed aan het slavernij verleden en de Afrikaanse bijdrage aan de wereldgeschiedenis. Met een zekere dosis sociale intelligentie zou je al een heel eind kunnen komen, maar daar is niet iedereen mee geboren. Vooral niet in het land dat de wereld ‘apartheid’ heeft geschonken. Toen ik bijvoorbeeld in 3 VWO zat, in ’t Gooi, dacht mijn hele klas dat Suriname een land in Afrika was…jammer. Als in het Nederlands onderwijs hier meer aandacht aan zou worden besteed, dan wil ik graag geloven dat men anders zou reageren op Zwarte Piet, net zoals men doet in de rest van de wereld.
Nog een voorbeeld: In Duitsland en Oostenrijk wordt hetzelfde Sinterklaas feest gevierd, er is echter één verschil…Zwarte Piet. De hulpjes van Sinterklaas zijn daar een soort boselfjes. En let wel, met ‘daar’ heb ik het over de voormalige Hitler-natie. Dus dat wij Nederlanders graag de man van Afrikaanse komaf (of donkere huidskleur) nog steeds graag in een ondergeschikte rol plaatsen, is iets dat ‘zelfs’ de Duitsers allang hebben geleerd als ‘fout’. De verschillen tussen wit en zwart of autochtoon en alloochtoon zoals dat tegenwoordig heet, zijn vandaag-de-dag nog steeds onmiskenbaar aanwezig, meer geraffineerd als vroeger, maar diep geworteld aanwezig. Zwarte Piet kan gezien worden als een relikwie van eeuwen durende conditionering om het beeld van de ‘ondergeschikte zwarte’ in stand te houden. Maargoed, de Nederlander weet niet beter.
Persoonlijk denk ik dat dit te maken heeft met het feit dat Nederland nog nooit streng internationaal op de vingers is getikt omtrent zaken aangaande racisme, Nederland een klein land is en zo internationaal redelijk buiten schot blijft en omdat van binnenuit de educatie omtrent het geheel onvoldoende is. Wat er van buitenaf gebeurt hebben we niet onder controle, maar van binnenuit zouden we onszelf en politiek kritisch aan moeten kijken. Zou er van binnenuit meer gebeuren aan kennisoverdracht (zoals het stuk van Mathijs), dan zou men al heel anders reageren op Zwarte Piet met de realisatie dat dit echt niet kan. Mensen die dan nog steeds niet tot een dergelijke realisatie komen, zijn dan denk ik mensen die dat beeld graag in stand houden omdat ze daar zelf, individueel, beter uit komen. Jammer, want het doet een maatschappij i.i.g. nooit goed haar volle, collectieve, potentieel niet te benutten.
Hopelijk weten een hoop mensen door het stuk van Mathijs nu wel beter.
Bedankt Mathijs.
Zullen we het de kinderen vragen? Wedden dat zij met een nuchtere oplossing komen!
Ook ik denk altijd van: wat een gezeur… zijn er nu echt gekleurde mensen die daar aanstoot aan nemen? Maar ja, blijkbaar wel dus. In dat geval denk ik: wat zou nu het probleem zijn om de term zwearte piet gewoon te veranderen naar pieten, de kleding van de pieten ietwat te veranderen, misschien ook geen schminck meer gebruiken en zowel gekleurde mensen als blanke mensen als pieten te laten werken?
De traditie is al meerdere malen aangepast, en dat kan best nog wel een keer.
Ik vraag me af waar dit alles nu een keer stopt
Er zijn jaren geweest dat er totaal geen discussie over mogelijk was.. onze gekleurde mede Nederlanders staan zelfs bij de optochten te dringen om sinterklaas (slavendrijver in hun ogen) een hand te geven.
Ik denk dat we hier in nederland ook vooral zo heftig reageren omdat wij ons
Altijd aan iedereen en elke cultuur aan moeten passen en dat er vaak van de andere kant gewoon vaak bij inschiet of helemaal niet gebeurt.
Maar goed ook dit zal er wel weer door heen geperst worden want we passen ons toch altijd weer aan..
Wat word het hierna? Rendieren die een slee trekken is dieren mishandeling? Rituele slachtingen verbieden? Geen kalkoen met kerst.. geen paashaas want de haas voelt zich gediscrimineerd? ?
We slaan door kinderen houden zich hier totaal niet mee bezig
En om eerlijk te zijn zouden de donkere hier juist trots op moeten zijn
Doordat hun het vieze werk hebben opgeknapt vroeger zijn we nu waar we zijn
Het verloop onder gelovigen is zo groot dat de traditie makkelijk te veranderen is. De kleintjes geloven alles en grote kinderen kun je over ons slavernijverleden vertellen, wat gelukkig al gebeurt op scholen. Als het Sinterklaasjournaal meedoet hebben we in een jaar een nieuwe traditie, anders duurt het wat langer, maar veranderen zal het uiteindelijk toch wel.
Sinterklaas hoort een feest voor alle kinderen te zijn. Ik heb een neefje en nichtje van 8 en 6 die in Bloemendaal wonen. Elk jaar worden zij rondom dit ‘feest’ gepest en uitgemaakt voor zwarte piet. Elk jaar komen ze huilend thuis rond deze periode. Voor hen is dit allang geen feest meer….. En dat moet de essentie van dit verhaal zijn.
Er is in deze discussie veel verwarring die, denk ik, wordt veroorzaakt door de Amerikaanse uitgangspunten van de bezwaarmakers tegen een Nederlands feestje. De Amerikaanse geschiedenis is anders dan de onze. In Amerika was een zwarte vanzelfsprekend een slaaf, maar in Nederland is dat nooit zo geweest. Donkere mensen waren altijd ook gezanten, handelspartners, bondgenoten. De Nederlandse geschiedenis kent ook blanke en Nederlandse slaven die in Afrika gevangen zaten. Michiel de Ruyter is in Hongarije beroemd geworden door zijn bevrijding van een aantal Hongaren uit Marokkaanse gevangenschap.
In Amerika is er het fenomeen van “black-face” en Amerikanen kunnen Zwarte Piet alleen begrijpen als een “black-face”. Quincy & co borduren verder op dat Amerikaanse thema, en dat is racistisch in die zin dat het uitgaat van de combinatie zwart = slaaf. In Amerika is de strijd tegen dat vooroordeel nog actueel. Een racist zal nooit kunnen begrijpen dat een zwarte GEEN slaaf of nakomeling van een slaaf is. Helaas is het Amerikaanse anti-racisme hier zo dominant dat men niet bevatten kan dat een zwarte, ook al is het een SinterPiet, niet vanzelfsprekend een ondergeschikte dienaar hoeft te zijn.
Overigens is de Nederlandse politie geen goede afspiegeling van de samenleving, onder andere gezien de behandeling van Quincy, waarvoor ik me schaam. De nederlandse politie heeft een hoog teringfascisten gehalte, helaas.
Ik hoop dat de redactie ruimdenkend genoeg is om ook kritische reacties te plaatsen.
Het debat roept felle reacties op omdat:
– letterlijk niemand in Nederland de link met black face en zwarte piet legt, dat is pas ontstaan sinds het protest tegen piet.
– zwarte piet is een icoon
– niemand heeft ook maar enigszins racistische ideeën bij dit feest, als je dan toch te horen krijgt dat je racistisch bezig bent is dat niet leuk
– Nederland doet ontzettend veel tegen racisme (organisaties, reclame campagnes, minderheden beleid bij bedrijven, stimuleringsprogramma’s, enz), maar nu moeten we zelfs de kleinste details gaan verwijderen waarvan niet eens zeker is dat het racistisch is.
– De groep die tegen is is klein. We kunnen niet met alle wensen van iedereen rekening houden dan blijf je bezig.
– over racisme bij minderheden jegens andere minderheden en blanke Nederlanders hoor je nooit iets. Ik hoor best regelmatig ‘k*nker kaaskop/hollander/jood’. Waarom wordt daar niet net zo fel tegen gestreden? Is dat geen racisme?
Daarnaast zeg je in je stuk dat in Nederland bedroevend weinig kennis is over het slavernijverleden. Is dat zo? Volgens mij weet bijna iedere Nederlander over het slavernijverleden, we herdenken het jaarlijks, enz. Wel/niet zwarte piet gaat hier werkelijk niets aan veranderen en het heeft niets te maken met ‘erkenning’ of iets dergelijks.
En ook in dat licht wordt stelselmatig genegeerd dat destijds de HELE wereld in slaven handelde, wit, geel, bruin en zwart… allemaal slavenhandelaren. Alleen in het westen is het nu afgeschaft en juist in het midden Oosten (Qatar), India (kastensysteem) en Afrika (donker zwart < licht bruin) is dit in 2013 nog realiteit.
Waar is de enorme ophef daarover? Als mensen toch met dezelfde passie tegen WERKELIJKE slavernij zouden strijden als tegen een associatie die enkel zij hebben dan zou deze wereld er een stuk beter uit zien.
Dan dit onderschrift van het plaatje:
"In de ogen van zijn trouwe fans is Zwarte Piet een minderwaardig soort mens, getuige ook dat ze hun tegenstander Gario in deze racistische spotprent als Zwarte Piet afbeelden."
In de ogen van zijn trouwe fans is zwarte piet een held! ('minderwaardig soort mens'?? really???) Door op deze manier te schrijven over de trouwe fans laat de schrijver zelf een sterk staaltje van generaliseren zien. Hij probeert een groep negatief weg te zetten. Val niet in je eigen valkuil!
Sja, ik ben Surinamer, in Suriname. Mijn voorvaderen (sommige) zijn OOK slaaf geweest.
Toch denk ik dat wanneer je maar hard genoeg argumenteert, je wel erin zult slagen wat recht is krom te praten, of andersom. Feit is: ik heb mn leven lang sinterklaas gekend, mn kinderen ook, mn ouders ook. En nooit voor 1 moment hebben we gedacht aan slaven, slavernij, enige minderwaardigheid van de piet, nooit een dag hebben we racistisch gedacht. Nooit een dag ook, hebben we slecht over DE Nederlander gedacht. Wat we wel altijd hebben, is genoten van het sinterklaasfeest. En zonder de piet, ja de piet zoals we hem kennen en niet anders, is het gewoon niet hetzelfde en ja: minder leuk.
Maar: doe toch maar, de mensen die met alle geweld hiervoor vechten, schaf de piet af. Prima. Dan kunnen ze door naar hun volgende eis, en de volgende, en de volgende, en ik ben er heilig van overtuigd dat het steeds gekker zal worden, ik durf niet eens te vertellen HOE gek ik het wel zie worden. Ik wenste wel dat mensen net zoveel energie staken in armoedebestrijding, in de bestrijding van echt onrecht en geweld en misbruik en zo. Dat zou de wereld pas mooier helpen maken. Dit niet. En jawel, je kunt redeneren: ach, als ze daar blij om zijn en dat het gedoe eromheen beeindigt, laten we ze maar hun zin geven. Mag ik vragen dan, hoever je bereid bent daarin te gaan, ze hun zin geven? Want schrijf het op: er zal veel meer volgen. Ik vind het gewoon zielig, en zet het totaal van me af. Schaf maar af, die zwarte piet, en daarna sinterklaas, want die herinnert toch aan zwarte piet, etc etc.
blackface amusement is een typisch Amerikaans en Brits fenomeen (slechts een enkele keer kwam in de negentiende eeuw een rondreizend Amerikaans gezelschap in Nederland); slavernij bestond al voordat Europeanen zich er mee gingen bemoeien; een Moor was geen slaaf; de naamsverandering was een marketingstunt van Buys
Enkel puntje; de verandering van de naam ‘negerzoenen’ naar ‘zoenen’ (en de vreselijke rellen daaromheen) was een marketingstunt van Buys, en bewijst als zodanig alleen het tegendeel van het artikel. Zie ook http://nl.wikipedia.org/wiki/Negerzoen
voor iemand die zelf over drogredenen begint gebruikt hij er zelf ook een paar in dit artikel.. maar goed.
Weetje, men mag bezwaar maken op alles wat hun niet zint, want dat is je goed recht, maar veel succes met het veranderen van een cultureel icoon. Want de evolutie van Kerst en Carnaval was intrinsiek van aard, niemand heeft op een dag gezegd het vasten voor carnaval moet stoppen of je gaat niet meer naar de kerk met kerst..
De grap is dat het Sinterklaas feest al jaren lang aan het veranderen is..
Sinterklaas en zijn enkele zwarte piet (want pas na de tweede wereld oorlog zijn het er meer geworden, google maar zwarte piet Canadese leger) waren in de tijd van onze oma en opa figuren die angst inboezemde, dat heb ik nooit zo gekend.
Ik ben ook nooit opgevoed met het verhaal dat Zwarte Piet een Afrikaan was, of dat hij een slaaf was en ik heb hem ook nooit met een Surinaams accent horen praten. Jaarlijks worden de rollen van de Pieten “veelzijdiger en complexer” (in hoever dat kan in die Sinterklaas kinder drama’s) en ik denkt dat de volgende logische stap zou zijn geweest dat de rode lippen zouden verdwijnen (iets wat van mij wel mag gebeuren)
Deze “natuurlijke” evolutie wordt nu de kop in gedrukt door dat het geforceerd wordt.
Ga je de kwestie met veel media bombarie aanpakken dan denk ik dat je juist niet zal bereiken wat je wilt en juist meer schade aan de samenleving zal doen (ja klinkt heel dramatisch)
En ja ik ga het toch zeggen. Deze discussie is zonde van de tijd, aandacht en woede want die kunnen wel voor andere kwesties goed gebruikt worden.
Waarom lopen er nog kindertjes met bolle buikjes in Afrika rond terwijl er al zo’n 40 jaar ontwikkelingshulp naar toe gaat?
Het feit dat Afrika (en de rest van de derde wereld) klein gehouden wordt zodat wij hun grondstoffen goedkoop kunnen krijgen.
Waarom betalen wij belasting aan een regering die mee doet aan nep oorlogen in het midden oosten?
Waarom steunen wij Israël terwijl we heel goed weten dat ze oorlogs-misdaden plegen en mensen rechten schenden?
Waarom zitten we al vanaf 2008 in een economische depressie?
Waarom is de EU steeds meer rechten van ons aan het afpakken?
om maar een paar dingen te noemen die niet jaarlijks de aandacht krijgt op het niveau dat de zwarten pieten kwestie wel krijgt.
@Danny
Ik denk dat veel van de mensen die zich tegen het racisme van Zwarte Piet verzetten zich eveneens inzetten tegen, of minimaal druk maken om, de uitbuiting en onderdrukking in Afrika en elders. Beide hebben immers te maken met racisme, beide hebben te maken met het erkennen van het mens-zijn en de rechten van anderen, anderen die minder gehoord worden.
Jij en sommige anderen doen voorkomen alsof de strijd tegen racisme hier verspilde tijd is die beter besteedt zou kunnen worden aan de strijd tegen de racistische machtsverhoudingen wereldwijd. Ik denk dat de twee juist samengaan, en dat als we racisme hier, in eigen huis, al niet ter discussie willen/durven te stellen, we op wereldschaal al helemaal weinig kans maken.
Hallo Mathijs,
Mooi stukje geschiedenis, en prachtige idealen.
Helaas moet ik zelf zeggen als half antiliaan die genoeg met rasistische grappen, opmerkingen, etc. te maken heeft gehad.
Dat je het jezelf wel zo moeilijk mogelijk kan maken hoeveel invloed zoiets op je kan hebben.
We hebben een discussie over slavernij dat ruim 500 jaar eindigde!!! We hebben kinderen groot gebracht die voor 90% weten dat we iedereen gelijk horen te behandelen!!! Er loopt geen kind of volwassenen voor dit hele gebeuren rond die dacht of dit invloed zou hebben op de toekomst van welke kleurling ook.
Wat er in die tijd gebeurd is, is nooit goed te praten en niet recht te zetten. Maar als we ons allemaal verantwoordelijk gaan lopen voelen voor iets wat ruim 500 jaar terug stop is gezet.
Is het einde zoek, want er waren in die tijd ook blanke slaven, wie hoor je daar over???
In die tijd waren de afrikanen nou ook niet bepaald lief voor hun eigen volk, wie hoor je daar over??
Elk volk heeft in die tijd schade opgelopen.
En wie weet kun je het ook van een ander perspectief gaan bekijken…. rasistische opmerkingen worden meestal alleen gemaakt, omdat de persoon in kwestie heel grappig wil zijn als het om een ander volk zou gaan zou er ook door die persoon gelachen worden
Ik kan best sympathiseren met de gedachte zoals omschreven in bovenstaand stuk. Ook ik verwerp racisme. Ik vraag me echter wel af of deze actie zijn doel niet voorbij schiet. Is het Sinterklaasfeest niet bij uitstek een gelegenheid waarbij we herinnerd worden aan het slavernijverleden van het Westen? En zou het zoeken van een alternatief voor “zwarte piet” niet vooral ertoe leiden dat dit deel van onze geschiedenis on(der)belicht blijft?
Zwarte Piet is tegenwoordig niet meer eng. Zwarte Piet praat tegenwoordig niet meer gebrekkig Nederlands met een diepe stem. Zwarte Piet is een respectabel figuur dat wordt geindentificeerd met feest… eigenlijk een afspiegeling van het kind in de mens. Misschien wel steeds meer dan de goedheiligman zelf. Het is de afgelopen tientallen jaren hier naartoe veranderd, en dat is goed! Ik ben zelf fan van Zwarte Piet, en vind de discussie hierover een geforceerde drang naar politieke correctheid. Er zijn overigens veel meer mensen (zowel blank als niet blank) die er geen probleem in zien dan de paar schreeuwerds die zich gekwetst voelen. Zolang we leven in een vrije samenleving, zal er bij elk feest, elke uiting, elke mening een groep zich gekwetst voelen, maar daar bouw je een schild voor.
Misschien zal Zwarte Piet in de loop der tijd wel langzaam verdwijnen… dat heeft tijd nodig, want cultuur en tradities horen langzaam zich aan te passen aan de tijd. Keihard afschaffen lijkt me een enorme fout – of je nu voor of tegenstander bent van Zwarte Piet – niemand wil denk ik een kinderfeest in gevaar brengen voor een gehele generatie. Een revolutionaire verandering brengt toch teveel risico met zich mee. En in de tussentijd lijkt het me heel erg belangrijk dat men zich niet teveel persoonlijk – en overgevoelig – aantrekt. Een probleem is ook iets hoe groot je het zelf maakt.
Helemaal eens met ALICE VERHEIJ.
De Moren was de benaming voor de islamitische bevolking van het middeleeuwse Spanje. De Moren waren voornamelijk Marokkaanse Berbers en Arabieren. Geen slaven dus.
Dus -1 voor je betoog. En kinderliedjes als “Moriaantje zo zwart als roet” mogen ook niet meer zeker…
@Eric Dat zou best kunnen dat ze zich ook inzetten voor de kwesties die ik noemde maar worden ze ook op gepikt in de media zoals dit onderwerp elke jaar als maar groter wordt? Nee en dus wordt dit onderwerp gebruikt om de aandacht af te lijden van ECHTE kwesties.
Om iets zinnigs te kunnen bijdragen aan de discussie leek het mij belangrijk om wat achtergronden van Sint Nicolaas op te zoeken. Een stukje geschiedenis. Onderstaand een samenvatting:
Geschiedenis van Sint Nicolaas
In de vierde eeuw na Christus was Sint Nicolaas (in de Nederlandse volksmond “Sinterklaas”; in het engels “Saint Nicholas” of in het duits “Sankt Nikolaus” genoemd) de bisschop van Myra, een plaatsje in het huidige Turkije. Volgens de legende heeft hij zijn dorp gered van de ondergang door honger. Het verhaal gaat ook dat hij drie overleden kinderen weer tot leven heeft gewekt, en geschenken en bruidschatten aan arme meisjes heeft gegeven. Sommige bronnen vermelden dat hij overleed op 6 december in het jaar 343. In het jaar 1087 werd zijn stoffelijk overschot naar Bari in Italie verhuisd.
De Nederlandse traditie
Het is niet duidelijk waarom hij, volgens de Nederlandse traditie, uit Spanje komt. Misschien heeft het te maken met het feit dat Sint Nicolaas de beschermheer van de scheepvaarders was. In de 17e eeuw was Holland namelijk bekend om zijn scheepvaart. Misschien dat door het contact met Spaanse scheepvaarders deze traditie is begonnen. Dit kan ook het feit verklaren waarom Sint Nicolaas geholpen wordt door Zwarte Pieten; de Moren overheersten in Spanje gedurende enkele eeuwen rond die tijd. Een andere, meer populaire, verklaring dat de Pieten zwart zijn, is het feit dat zij zich vaak in schoorstenen begeven en dat ze zich daarna niet schoonmaken.
Zijn legendarische geschenken en bruidschatten aan arme meisjes heeft geleid tot de traditie van het geven van kadootjes aan kinderen op de vooravond van zijn sterfdag, dwz op 5 december, nu zijn feestdag. De helpers van Sint Nicolaas (in Duitsland en Oostenrijk “Knecht Ruprecht” of “Krampus” genoemd) laten de overwinning van het kwaad zien. Samen met zijn Pieten brengt Sint Nicolaas een bezoek aan de kinderen; de stoute kinderen worden gestraft, terwijl de lieve kinderen worden beloond. Het ergste wat je kunt overkomen is meegenomen worden in de zak van Zwarte Piet; dezelfde zak waaruit de lieve kinderen snoepjes (o.a. pepernoten, taai-taai en schuimpjes) en kadootjes krijgen. Een minder grote straf (maar niettemin vervelend) is een pak slaag krijgen met de roede. Tegenwoordig zijn er nog maar weinig stoute kinderen…
De komst van Sinterklaas en zijn Pieten
Een paar weken voor zijn feestdag komt Sint Nicolaas naar Nederland (en Belgie) vanuit Spanje op zijn stoomschip met al zijn Pieten en al zijn kadootjes waar hij gedurende het hele jaar voor heeft gezorgd. Deze intocht wordt altijd uitgezonden op de televisie. Vanaf zijn aankomst tot aan zijn feestdag kunnen kinderen hun schoen zetten voor de open haard of bij de kachel. Gedurende de nacht brengt Sint Nicolaas een bezoek aan alle huizen; hij begeeft zich over de daken op zijn witte/grijze paard (“schimmel” genoemd). De zwarte pieten klimmen door de schoorsteen en doen kleine kadootjes in de schoenen van de kinderen. Soms zetten de kinderen ook wat stro, wortels en/of water klaar voor het paard.
Op de vooravond van 6 december (“Sinterklaasavond”) brengt Sint Nicolaas een bezoek aan alle kinderen. Nadat er op de deur is geklopt laat hij, indien er lieve kinderen zijn, een zak vol kadootjes achter. De volgende dag, 6 december ’s morgens vroeg, heeft hij iedereen vereerd met een bezoek, en gaat hij weer stilletjes terug naar Spanje.
Bovenstaande heeft heel erg weinig gemeen met slavernij. Laat staan dat Zwarte Pieten bij voorbaat slaven zijn of als zodanig getypeerd kunnen worden.
Ik denk dat het meer in de beleving zit van donkere mensen. Dat er wellicht mensen zijn die door de Zwarte Pieten een link leggen met de slavernij.
Misschien zou de discussie veel meer moeten gaan over de acceptatie van de Nederlandse kultuur en traditie dan andersom. Leg mensen maar uit wat het Sinterklaasfeest betekent voor Nederland.
@Danny Maak je geen zorgen: we zien echt wel kans om ons tegelijk in te zetten tegen het racisme van Zwarte Piet en tegelijk tegen bijvoorbeeld dwangarbeid voor werklozen en voor verblijfsrecht voor migranten en vluchtelingen.
De gevestigde media heeft inderdaad voor het ene probleem meer aandacht dan voor het andere, maar daarom hoeven wij onze strijden toch niet op aan te passen? Wat ons betreft mag iedereen van onderop zelf kiezen waar hij of zij zich voor of tegen inzet. En als veel anti-racisten zich ergeren aan dat hele blackface-gedoe dan is het toch prima dat ze zich daartegen inzetten?
En nu we aan de winnende hand lijken te geraken, geeft dat ons misschien wel het zelfvertrouwen om ook grotere wereldwijde racistische problemen aan te pakken.
Jullie leven in het verleden. Slavernij is niet meer nu. Overal zijn “bepaalde” mensen racist of bekrompen maar daar leer je gewoon mee omgaan. Vergeven en vergeten is een kunst! Ik denk niet dat de kinderen die pepernoten ontvangen stil staan bij het feit dat het racistisch zou kunnen zijn. Misschien moeten de volwassenen dat ook eens moeten proberen.
Verbied dan eveneens de Bijbel , die verkondigt nog steeds slavernij , vrouwen onderdrukking , volkeren moord en imperialisme , en schildert God af als een blanke man met een lange baard. Verbied dan eveneens de film “Jesus Christ superstar” waar Judas een neger is of de verkoop van negerzoenen etc etc , waar leg je de grens.