Zwarte Piet en racisme: een paar kritische (peper)noten
Toen ik mij een jaar of vijf geleden aansloot bij Doorbraak, was dat een van de weinige linkse organisaties die zich expliciet en zichtbaar verbond met het toenemende protest tegen Zwarte Piet. Eerlijk is eerlijk: destijds vond ik het een verspilling van tijd en energie. Weliswaar hadden Doorbraak en andere critici gelijk, maar ik zag niet direct de meerwaarde of het politieke belang ervan. Nu sinds een paar jaar het debat in alle hevigheid is losgebarsten (en ieder jaar de gemoederen verder lijken op te lopen), ben ik overtuigd. Het debat rond Zwarte Piet is juist nu van onmetelijk belang. Niet in de laatste plaats omdat er veel meer op het spel staat dan alleen de knecht van Sinterklaas.
Maar eerst een andere anekdote: twee jaar geleden woonde ik rond deze tijd van het jaar in Engeland. Talloze keren werd me daar gevraagd wat dat fenomeen “black Pete” nu precies was. Het googelen van een paar foto’s was vaak al genoeg om mijn Engelse vrienden ervan te overtuigen dat er iets goed mis was. “Maar dat is gewoon een slaaf!”, zo reageerde werkelijk iedereen. Britten kunnen zich niet voorstellen dat het in een land met zo’n historische rol in de slavernij en slavenhandel (dat hebben Groot-Brittannië en Nederland immers met elkaar gemeen), normaal is om ieder jaar en masse dit beeld op te roepen: een oude, witte man met dito baard, omgeven door een horde zwarte knechten.
VOC-mentaliteit
Let’s face it: Zwarte Piet ís een slaaf. Zijn typische klederdracht is die van de achttiende-eeuwse Moorse page (een huisslaaf, met andere woorden). En ja: Zwarte Piet ziet er ook uit als een ‘Moor’. Al klim je duizend keer door een schoorsteen, een grote bos kroeshaar en dikke, rode lippen zal je er niet van krijgen. Overigens, tot ver in de jaren tachtig sprak Zwarte Piet op de Nederlandse televisie met een zwaar Surinaams accent. Ook dat zal hij niet uit Spanje hebben meegenomen.
Zwarte Piet verwijst naar een verleden dat veel Nederlanders eigenlijk bedroevend slecht kennen. Eeuwenlang werden economische groei en voorspoed mogelijk gemaakt door de handel in – en uitbuiting van – slaven. Miljoenen mensen zijn door “ons” vermoord, ontvoerd, gevangen gehouden, op alle mogelijke manieren misbruikt en stelselmatig gereduceerd tot last- of werkdier. Ik zeg het zonder greintje ironie: “wij” gaan vandaag beter om met onze varkens dan destijds met “onze” slaven (en dat zegt meer over dat laatste, maar dat terzijde). Vandaag de dag hebben we het daar liever niet meer over. In plaats daarvan beroepen we ons in tijden van crisis op “onze VOC-mentaliteit”, en rehabiliteren we koloniale schurken als Michiel de Ruyter of Maarten Tromp, die hier nog altijd als “zeehelden” te boek staan.
Dus, resumerend: Zwarte Piet heeft alle uiterlijke kenmerken van een ouderwetse Moorse slaaf, en Nederland heeft op z’n zachtst gezegd een problematisch verleden in de verspreiding en instandhouding van de slavernij. Zwarte Piet appelleert aan een tijd dat het normaal was om zwarte mensen te zien als middel, als productiebron die naar believen verhandeld, verscheept, verkracht en vermoord mocht worden.
Folklore
Is het dan zo gek dat niet-witte mensen in het Nederland van vandaag zich oprecht beledigd en bespot voelen, zodra onze jaarlijkse verkleedpartij van start gaat? Is het zo ontzettend raar dat men zich stoort aan de onkritische manier waarop wij een relikwie uit een problematisch verleden onkritisch in stand houden? Veel Nederlanders die zich momenteel tegen dit fenomeen keren, zijn afstammelingen van slaven die uit Afrika werden ontvoerd en op plantages overzee gedwongen te werk werden gesteld. Voor hen is het terecht problematisch dat de enige breed gedragen verwijzing naar dit slavernijverleden niets meer is dan een stompzinnig stukje folklore. Maar ook andere (“witte” en “niet-witte”) Nederlanders zien in Zwarte Piet vooral een stukje populaire cultuur waarin de maatschappelijke verschillen tussen mensen van verschillende afkomst (lees: tussen “wit” en “zwart”) worden gelegitimeerd. De een is wit en de rijke baas, de anderen zijn allemaal zwart en zijn ondergeschikten. Natuurlijk is het problematisch dat onze kinderen (“wit” én “zwart”) met dat beeld worden opgevoed. Je hoeft echt niet “zwart”, “allochtoon” of “buitenlander” te zijn om dat te zien.
Aan de andere kant: ik kan me wel voorstellen waarom veel Nederlanders (opnieuw: zowel “wit” als “zwart”) zich moeilijk kunnen indenken waar iedereen zich toch zo druk over maakt. Uiteindelijk is het Sinterklaasfeest toch vooral een feest voor kinderen, een onschuldige traditie waarin het delen van cadeaus en lekkernijen of het samenzijn met vrienden en familie centraal staan? Is dat niet waar het ons allemaal om zou moeten gaan? Waarom moet daar dan zo nodig weer een probleem van worden gemaakt?
En dus richt men Facebook-pagina’s op (“Het Sinterklaasfeest moet blijven” met zo’n 55 duizend likes, en “Zwarte Piet moet zwart blijven” met zo’n zesduizend likes), hoont men de critici weg en verkondigt men dat (zoals Rita Verdonk het eens verwoordde) “ze ons Sinterklaasfeest af willen pakken”. Of men kiest voor meer subtiele argumenten, bijvoorbeeld door de vergelijking te trekken met “blanke vla” of “jodenkoeken’ (“is dat dan ook racistisch?”), om vervolgens te stellen dat er momenteel wel belangrijkere thema’s zijn om ons mee bezig te houden.
Blanke vla
Maar we zien hoe op deze manier een interessante en legitieme discussie op simplistische wijze tot een non-issue wordt gereduceerd. De “argumenten” die voorstanders van het fenomeen Zwarte Piet aandragen, doen op geen enkele manier recht aan de kritiek van hun tegenhangers. Ten eerste: niemand heeft er ooit voor gepleit om het Sinterklaasfeest af te schaffen of zelfs “af te pakken”. Nooit wordt gezegd dat we maar van de goedheiligman zelf af moeten. Maar kunnen we niet op zoek naar alternatieven voor Zwarte Piet? Zou de Sint niet eenvoudigweg een andere knecht kunnen krijgen? Of waarom klimt hij zelf niet door de schoorsteen? De Kerstman draait er immers zijn handen ook niet voor om.
Ten tweede: ja, het Sinterklaasfeest is een gewaardeerde traditie. Maar tradities veranderen nu eenmaal. Sterker nog: tradities bestaan slechts bij de gratie van verandering. Gebruiken en culturele fenomenen die zich niet aan de tijdsgeest kunnen aanpassen, ruimen vaak vroeg of laat het veld. Soms is dat maar beter, soms is het de moeite waard om bepaalde waardevolle elementen uit die tradities te behouden en de meer problematische of vervelende aspecten achter ons te laten. We vieren toch ook carnaval zonder nog te vasten? Of Kerst zonder naar de kerk te gaan?
Ten derde: de vergelijking tussen Zwarte Piet en “blanke vla” of “jodenkoek” trekt op niets. Het probleem is immers niet dat Zwarte Piet verwijst naar een kleur of afkomst op zich, maar om de relatie tussen Zwarte Piet en zijn witte baas. Bovendien: wat levert die vergelijking met “blanke vla” ons nu echt op? Is het echt een argument of meer een drogreden waarmee het werkelijke probleem omzeild kan worden? Overigens: de vergelijking met de “negerzoen” is daarentegen wel degelijk terecht: “neger” is immers een woord dat eveneens verwijst naar hetzelfde slavernijverleden, en wordt door “zwarte” Nederlanders (terecht) als diep beledigend ervaren. Dus hebben we de naam veranderd. Is de “negerzoen” echt anders gaan smaken nu hij “chocoladezoen” of simpelweg “zoen” heet? Ik dacht het niet.
Ten vierde: ook al is men het niet eens met bekende tegenstanders van Zwarte Piet (zoals Quinsy Gario), dan nog is het frappant hoe ongelooflijk heetgebakerd en agressief er op dit debat gereageerd wordt. Misschien is het voor veel witte Nederlanders inderdaad moeilijk voor te stellen wat er nu eigenlijk echt mis is met deze “traditie”. Maar betekent dat ook meteen dat het standpunt van Gario en anderen per definitie illegitiem is? Kunnen we ons echt niet voorstellen dat “witte” mensen nu eenmaal andere associaties hebben bij Zwarte Piet dan “zwarte” mensen? Ik denk dat er iets anders aan de hand is: men voelt zich wel degelijk door de kritiek aangesproken. Men ziet dat de samenleving verandert, en haar tradities en culturele gebruiken veranderen mee. Dat is niet altijd even gemakkelijk, en daarom houdt men met toenemende agressiviteit aan die oude tradities vast. In dit geval gaat dat niet zelden samen met onverholen racistische oprispingen. Het feit dat men Gario massaal afschildert als een “jankneger” die “terug moet naar zijn eigen land” en die “weer een eigenaar moet krijgen” laat eens te meer zien dat onze samenleving nog altijd niet van dat diepgewortelde (en vaak onderhuidse) racisme is gevrijwaard.
Debat
Dat brengt mij tot mijn laatste punt: Zwarte Piet is wel degelijk een belangrijk politiek thema. Het gaat hier namelijk om veel meer dan alleen de knecht van Sinterklaas. Het gaat zelfs om veel meer dan het Nederlandse slavernijverleden. Wat hier in wezen ter discussie staat, is de manier waarop we anno 2013 kunnen praten over discriminatie en maatschappelijke verschillen op basis van huidskleur of afkomst. Wat hier ter discussie staat, met andere woorden, is niet zozeer het fenomeen Zwarte Piet op zich, maar het debat rond deze en vergelijkbare thema’s zelf. Hoe gaan we om met de impliciete en onderhuidse vormen van racisme die onze samenleving nog altijd kenmerken? Hoe maken we – in een samenleving waarin (bijna) niemand zichzelf nog als racist ziet – thema’s als racisme tóch bespreekbaar? En vooral: waarom ís dit thema voor veel mensen zo ontzettend onbespreekbaar?
Men zou daar tegen in kunnen brengen dat Gario zijn doel voorbij schiet door zijn toevlucht te nemen tot bezwaarschriften en juridische procedures. Maar door in te zetten op een verbod op de intocht van Sinterklaas, weet Gario wel degelijk een nieuwe impuls te geven aan het lopende publieke debat. Dat is niet onbelangrijk. Het debat rond Zwarte Piet wordt ieder jaar dominanter en omvattender, en dat is een goed teken: blijkbaar voelen toch veel Nederlanders aan dat er hier iets goed verkeerd zit. Het frame “Zwarte Piet is racisme” wordt ieder jaar sterker, in weerwil van haar tegenstanders. Het is een hoopvol teken dat het Sinterklaasfeest er over tien of twintig jaar misschien wel anders uit zou kunnen zien dan nu.
Maar er is nog een andere reden om dit debat gaande te houden. Ik wil leven in een samenleving waarin er niet alleen geen plaats is voor racisme, maar waarin ook oprecht wordt afgerekend met het (Nederlandse) slavernijverleden. Bovenal prefereer ik een samenleving waarin plaats is voor een publiek debat over dit soort gevoelige thema’s, waarin mensen als Gario zich kunnen uiten zonder bespot, gediscrimineerd of zelfs gearresteerd en mishandeld te worden. Het is, meer in het algemeen, vooral dit laatste – de publieke ruimte en ons recht om te protesteren – dat momenteel sterk onder druk staat. We zullen het met alle macht moeten verdedigen. Ook daarom is het debat rond Zwarte Piet zo belangrijk.
Mathijs van de Sande
Als witte Nederlander snap ik helemaal niet dat je bezwaar kunt hebben tegen Zwarte Piet. Al zijn je argumenten nog zo goed. Die figuur is nou eenmaal in mijn vroegste jaren op mijn harde schijf gezet (Zwarte Piet haleuksnoepgoedcadeautjes) en dat kun je nooit meer wegpoetsen.
MAAR… dat is toch zeker geen reden om het protest dan maar gewoon opzij te schuiven. Mensen voelen zich gekwetst. Een heleboel mensen zelfs. Dat kun je niet zomaar negeren. Daar moet je wat mee.
Onderhandelen dus. Wat kunnen we aan het feest veranderen om het voor jou acceptabel te maken terwijl het voor mij nog leuk blijft? Geen welles nietes dus, maar polderen!
Madia ga jij je eens hartstikke diep schamen en je mond spoelen, wat een lariekoek.
Evolueer het verhaal op televisie in een gewenste richting.
De schatkist van Sinterklaas is verdwenen. Twee Pieten zijn ‘m kwijtgeraakt. Waar vinden ze geld? De bank heeft geld. Ze gaan bij de bank geld vragen. Krijgen ze dus niet mee. Ze zien een geldkoffer en nemen die mee. Als ze ‘m open doen, zijn ze compleet paars. De verf gaat er niet af. Sint mag er niet achterkomen. Dus voegen ze een kleurtje toe aan het badwater van de andere Pieten. Alle Pieten hebben nu een paarse kleur. Ze kunnen nu ontkennen dat ze iets stout gedaan hebben. …
Het jaar daarop kun je Paarse Pieten toevoegen aan het Sinterklaasfeest, want Paarse Pieten zijn dan onderdeel van de canon. Na verloop van jaren zijn ze allemaal paars en geen kind dat weet dat ze vroeger bruin waren.
En verder Zwarte Piet mag dan wel bruin geschminkt zijn, dat maakt het nog geen blackface. Net zoals de Na’vi uit de film Avatar blauw zijn, maar dat maakt ze nog geen smurfen.
@ERIK
Klopt, het is zeker verstandig bewust te zijn van het verleden in zijn algemeen. om bijvoorbeeld eventuele fouten in de toekomst te kunnen voorkomen.
Maar ik kies niet waar ik geboren wordt.
Ik ben geboren als blanke jongen in Nederlands en daar heb ik natuurlijk geen keuze in gehad zoals niemand dat heeft waar hij of zij geboren wordt.
De welvaart van Nederlands is deels gebaseerd op de slavenarbeid etc.
Maar dat is al behoorlijk wat generaties achter ons. Niemand leeft meer die echt in die tijd geleefd heeft. Maar er wordt wel terug gegrepen op het feit dat ooit onze voorouders iets fout hebben gedaan. Pech voor onze voorouders, dat was hun fout. De mensheid heeft ingezien dat het fout was. Slavenarbeid is voorboden.
Ik wil niet geassocieerd worden met deze vroeger slavendrijvers.
Bijvoorbeeld: Een man heeft ooit iemand vermoord.
Mogen zijn klein kinderen dan ook nog verweten worden dat hun over, overgroot opa ooit iets gedaan heeft? Wordt Duitsland nu nog steeds verweten dat ze ooit de tweede wereld oorlog hebben gemaakt. Nee. De tijden zijn veranderd en we hebben er aan gewerkt.
Nu kaart je iets aan wat een probleem is van de 21ste eeuw. Dat de wereld niet eerlijk is weet iedereen want het systeem klopt niet.
Maar ik snap best dat donkere mensen zich belachelijk voelen gemaakt door dit patroon en eigenlijk is het ook gek. Ik denk dat de meeste blanke Nederlanders bang zijn dat er straks geen Nederlands meer is maar een mix van culturen wat in mijn ogen prachtig zou zijn als het maar in harmonie is. Helaas is de mensheid nog niet zo ver als ik in het nieuws lees wat er allemaal gaande is in de wereld.
Donkere mensen zouden zich over de Slavenarbeid heen kunnen zetten want dat bestaat niet meer en witte mensen kunnen die piet aanpassen voor de paar history overbewuste mensen die nog overblijven en donkere kinderen die terecht scheef kijken naar het hele pieten gebeuren.
PS een interesante documentaire die mijn kijk op de wereld heeft veranderd.
http://vimeo.com/61857758
The Century of the self
De geschiedenis van Sint Nicolaas.
St. Nicolaas is op latere leeftijd gevlucht naar Spanje, oorspronkelijk is hij een bisschop van Turkse origine en nationaliteit! Uit een Turkse havenplaats van destijds aanzienlijk belang. Hier is hij internationaal beroemd geworden omdat hij destijds zeer onorthodox (zwarte, Afrikaanse) kindslaven bevrijdde van de slavenschepen die de haven aandiende en ze als knecht in dienst nam.
De betaalde baan “knecht” gaf deze kindslaven een onafhankelijke, zelfstandige status.
Het is hierdoor dat St. Nicolaas als kindervriend door het leven gaat en zijn zwarte knechten zijn van oorspronkelijk bedoeld als symbool TEGEN slavernij en onderdrukking. Een beter symbool tegen racisme dan Sinterklaas is er dus eigenlijk niet.
Misschien als meer mensen dit zouden weten, stopt deze discussie eindelijk en kunnen we gewoon met z’n allen genieten van een prachtige traditie.
Wat mij zo stoort aan de reacties van veel blanke Nederlanders, is dat zij zeggen dat het verleden, in het verleden ligt, en “wij” maar gewoon in het heden moeten leven. Wat deze mensen niet weten is dat veel donkere mensen hun achternaam te danken hebben aan hun voormalige slavenhouders. Het lijkt me moeilijk om iets te vergeten waar je dagelijks toch wel mee geconfronteert wordt. Mijn 2e punt is dat de geschiedenisboeken vol staan met informatie over de 2e wereldoorlog. Over hoe slecht die nazi’s wel niet waren. Maar wat er tijdens de slavernij is gebeurd, wat vergelijkbaar of misschien wel meerdere malen erger is en veel langer heeft geduurd dan de 2e wereldoorlog, worden of niet in de geschiedenisboeken geplaatst, of die hoofdstukken worden overgeslagen. Want owee als de generatie van nu weet wat zijn/haar voorouders hun medemens hebben aangedaan. Owee als de generatie van nu weet hoe Nederland zo’n welvarend land is geworden, en zo machtig in de gouden eeuw. Over de rug van z’n medemens. Dit is waarschijnlijk ook een van de redenen waarom blanke Nederlanders amper iets weten over de slavernij. Zij hebben dit simpelweg niet geleerd. Alhoewel ik dit wel een slap excuus vindt voor de hele zwarte pieten discussie. Niemand kan mij wijsmaken, dat er interlectuele mensen zijn die anderen een verhaaltje willen verkopen dat zwarte piet z’n uiterlijk door de schoorsteen gekregen heeft. Dat kun je misschien een kindje van 4 vertellen, maar volwassen mensen zouden beter moeten weten. Dit alles geeft mij het gevoel dat dat soort blanke Nederlanders de waarheid willen ontkennen. Wat is er mis met het aanpassen van een traditie? Dit zal toch altijd blijven gebeuren. We leven nou eenmaal in een wereld waarbij we meegaan met de tijd. We leven ook in een wereld waarbij we verschillende mensen hebben, met verschillende gevoelens, en we moeten leren om daar op een goede manier mee om te gaan.
…toch jammer om naar de kerk gaan met kerst als een van de ‘meer problematische of vervelende aspecten’ van onze cultuur te zien die we achter ons zouden kunnen laten.. 😉
Een geweldig en verhelderend stuk. Ik heb het gedeeld op mijn Facebook en wat ik daar al niet voor mijn kiezen kreeg: er wordt inderdaad ongelooflijk heetgebakerd en agressief op de discussie gereageerd. En dáár word ik nu juist zo moe van. Niet om het onderwerp, maar de verhitte strijd die direct oplaait. Maar ik geef niet op hoor ;). Ik vind het ook belangrijk dat we dit soort thema’s bespreekbaar maken. (De discussie op mijn Facebook: https://www.facebook.com/chantalstraver/posts/4790354656428)
Ik vraag me af; is het probleem nu racisme, of is het probleem slavernij. Want hoewel aan elkaar verwant is het natuurlijk niet hetzelfde: De oplossing voor ‘racisme’ zou zijn, anders kleurige pieten toevoegen. Maar dat maakt ze in feite niet minder slaaf?
En stel, in theorie, dat Sinterklaas de Pieten betaald… dan is er geen slavernij; heeft hij wel een heleboel zwarte medewerkers, is dat dan racisme?
En waarom heb ik dan het gevoel dat als er anderskleurige pieten toegevoegd worden (terwijl het slavernij verleden dan eigenlijk niet wordt aangepakt) dat de discussie opgelost is, terwijl als de pieten salaris zouden krijgen (waarbij slavernij aangepakt wordt en je dan eigenlijk niet meer van racisme kan spreken, hooguit van positieve discriminatie), de discussie zou blijven?
When I first came to the Netherlands, and saw the Zwarte Piet character in blackface face-paint: I didn’t like it, instinctively. But I shrugged my shoulders, thought that maybe children would see it as a fairytale-figure, and there’d be no harm done. When one of my children, then 3 years old, pointed to an African man on the bus and called him “Zwarte Piet”; I knew that it was a racist stereotype that children connect to real people. What really bothers me is that it’s an image used in schools. There’s no escape: it’s everywhere. But should we really promote it to children? I don’t even celebrate it: and yet my child made that horrible connection. Every year schools show a news programme where a story is told about foolish black slaves that nearly ruin the gift distribution for the children, but that the wise white Saint comes to the rescue.
Has nobody ever thought about the power of images? How anti-semetic imagery contributed to Jewish people being seen as 2 dimensional lesser beings- easier not to care about- why is the government and media still doing this here? And just because they’ve indoctrinated their children to find it fun. Would they find being given sweets by people in auschwitz concentration camp clothes just so enjoyable, if it happened on a yearly basis with the approval of their parents? You don’t have to intend to be racist to do racist. Intention is irrelevant. It’s a tradition that can be changed guilt-free but once you know, have the guts to say so.
Hebben jullie je nooit afgevraagd waarom de Sint de kado-distributie zelf kan. Want de Sint kan heel Nederland afreizen in 1 nacht met zijn schimmel toch, waarom kan hij de rest niet?
De reden waarom de Pieten nodig zijn, is ook onderdeel van de racisme. De Pieten door hun kinderachtig onnozelheid onderstrepen dat de Sint wijs is en vice versa. De hele tafereel is dat mensen met een donkerhuid hebben de paternalistisch leiding van de intelligente witte man nodig.
Wij zijn de volwassenen- wij organiseer de kinderfeesten. Pro-zwarte Piet supporters verbergen sich vaak achter een schild van (het is voor de) ‘kinderen’. Neem zelf vearntwoordelijkheid!
I’m so disappointed with these supposedly left-wing people who don’t understand the concept that people shouldn’t trivialise (bagateliseer) an atrocity like the slave trade. The slave-trade was a very very very cruel thing. Can you imagine your own children being taken away and sold, not being able to be part of a safe family unit? There’s more much more. But what actually happened? The Dutch abolished slavery about 80 years after most other lands did. And they compensated the slave owners- the slaves were left to begin their life of freedom with nothing.
So lets see what we do with Sinterklaas? We show happy skipping (huppelende) slaves, extremely happy being slaves. Doesn’t it make you sick to contrast that with the reality?
@Sinterklaas toch schandelijk dat je je eigen geschiedenis helemaal niet kent en dat je deze ter plekke uit je duim moet zuigen. Maar je bent dan ook al zo 1600 jaar dood dus wellicht komt het daar door. Gevlucht naar Spanje? Bullshit. Laten we het vieren zoals het bedoelt is. Laat de armen hun schoen zetten en de rijke doen hier presentjes in. Dat is meer in de gedachten van de meneer uit Myra dan het hebben hebben hebben, mijn mijn mijn. Want zo wordt het heden te dagen gevierd, pure egoïsme. En Sinterklaas aangezien je internet hebt lees dit eens >> http://nl.wikipedia.org/wiki/Nicolaas_van_Myra
@Silver Surfer:”En verder Zwarte Piet mag dan wel bruin geschminkt zijn, dat maakt het nog geen blackface” Tegenwoordig is hij inderdaad bruin, wat wellicht nog meer associaties oproept dan gitzwart. Maar het blijft een feit dat vanaf 1850 Nicolaas van Myra plots een zwarte page (knecht) had. Dat was ten tijde van de slavernij die toen nog niet af geschaft was. Ook al zingen ze nog zo hard “zwart als roet” hij is niet zwart van het roet van een schoorsteen, want daar wordt je niet zwart van. Hij is zwart omdat iemand dat anno 1850 bedacht heeft dat deze beschermheilige plots een page nodig had. Waarom geen Turkse page? Hij leefde immers in Myra (Turkije) of een blanke page bijv een misdienaar?
Zwarte Piet komt voor uit een verkeerde gedachte van 160 terug en refereert naar de tijden van slavernij. Hoe je ook went of keert. Je kunt onverschillig blijven doen en je zelf dom houden maar het is echt hoog tijd dat we dat aanpassen aan 2013.
Wat mij betreft schaffen ze het helemaal af. Ik zit persoonlijk niet te wachten op een Katholiek feest na al dat fijne kindermisbruik in de katholieke kerk. Ben ondertussen overtuigd atheist geworden hierdoor. En ja ik heb zelf kinderen, en ja die zijn in de leeftijd dat ze dit vieren. Maar ik ben liever eerlijk tegen mijn kinderen dan dat ik ze moet voorliegen.
Wauw… Prima als je een debat gaande wil houden, maar dit is een klassiek stijltje pot verwijt de ketel. Als je vindt dat voorstanders van Zwarte Piet de bezwaren van de tegenstanders bagatelliseren, kun je er niet zomaar wegkomen omgekeerd hetzelfde te doen. Het is niet simpelweg frappant hoe agressief en heetgebakerd de voorstanders reageren op de bezwaren, daar zitten diepgewortelde gevoelens van cultuur en identiteit achter, vergelijkbaar met die van de tegenstanders.
Prachtig weerlegd hoor Matthijs! Maar…
Ik hoop dat je alle reacties leest want het is wel jammer dat juist jij (samen met vele anderen) je hierin hebt verdiept in plaats van met de echte geschiedenis van de slavernij en de problemen in het hier en nu.
Het is namelijk ook behoorlijk kortzichtig door alleen maar te benoemen wat de “blanken” wel niet allemaal op hun kerfstok hebben ten opzichte van slavernij, terwijl haast geen enkel volk/ras zijn handen hier niet aan heeft vuilgemaakt, zowel in het verleden als in het heden!
Om maar even een stukje van deze veelzijdige geschiedenis te benoemen is het namelijk wel zo dat de Arabisch-Afrikaanse slavenhandel ouder is dan de Europese! Niet dat dit iets goedpraat maar als je het over de slavernij en zijn geschiedenis wilt hebben, dan moet je dat in alle eerlijkheid doen en de feiten kennen!
Voor degenen die de feiten niet kennen, hier een kleine greep uit deze geschiedenis (je kan het o.a. ook googlelen).
Huidige slavernij:
Officieel is slavernij overal ter wereld verboden. Als een van de laatste in Saoedi-Arabië in 1962 en Mauretanië in 1981. Toch komen wereldwijd ook tegenwoordig nog op grote schaal op slavernij gelijkende situaties voor. Als daarbij mensen worden verhandeld en/of over grote afstand verplaatst, spreekt men van mensenhandel. Ook in Nederland komt het incidenteel nog voor dat mensen onder mensonterende omstandigheden moet werken.
Niet-Europese slavenhandel:
Minder bekend is de slavenhandel in Noord-Afrika. Onder meer de Barbarijse Zeerovers (Noord-Afrikanen) namen veelal bemanningen van Europese schepen gevangen en verhandelden deze; ook werden op Europese kustdorpen aanvallen ondernomen en werden bewoners meegevoerd als slaven. Men schat dat 1 miljoen Europeanen op deze wijze zijn geroofd. Hieraan kwam in 1816 een einde toen Britse, Nederlandse en Amerikaanse marineschepen de forten van de Barbarijse zeerovers vernietigden.
Een gebied waar in de tweede helft van de 19e eeuw nog wel slavenhandel op grote schaal voorkwam, was Oost-Afrika, ook bekend als de Oost-Afrikaanse of Arabische slavenhandel. Deze slaven waren bestemd voor de Somalische en Arabische markt. Waar de Europeanen eerder de belangrijkste afnemers waren geweest van de West-Afrikaanse slavenhandel, werkten ze later in Oost-Afrika vooral als bestrijders van deze handel. De meeste slaven waren mensen van de Swahili kust en Ethiopiërs. Tijdens de reis was de mortualiteit zelfs nog hoger dan bij de beruchte Trans-Atlantische slavenhandel.
De Trans-Atlantische slavenhandel:
Die is onderhand iedereen nu wel bekend en behoeft geen verdere uitleg.
In ieder geval is het vreselijk hypocriet om alleen blanken, westerse mensen hiervan te blijven beschuldigen en dan massaal blind te gaan staren op een NOTA BENE kinderfeest wat vreugde en plezier met zich meebrengt voor ons allemaal. En dan met name voor de kinderen die naast hun verjaardag nooit zomaar een kadootje krijgen omdat daar simpelweg geen geld voor is en leven in of aan de armoede(grens).
Kortom, respecteer elkaar en elkaars tradities, feestdagen, culturen, verschillen etc. etc. want alleen dan kun je in harmonie leven!
“Let’s face it: Zwarte Piet ís een slaaf.”
Naast dat dit twijfelachtig is, is dit ook de bron voor de hele drogreden voor deze beweging.
Het is een aanname dat Piet een slaaf is, puur en alleen omdat het eerste voorkomen van deze figuur in de nadagen van de slavernij herkomstig is.
Het bestaan van een zwarte metgezel en centrale figuur voor vele versies van het offerfeest zijn al veel ouder.
Volgens de christelijke traditie van het kerstenen van paganistische riten, is het aannemelijk dat Jan Schenkman zich heeft laten inspireren door deze eerdere folklore en vervolgens volgens de tijdsgeest enkele attributen heeft aangepast aan, wat destijds, maatschappelijk herkenbaar was.
Omdat slavernij destijds nog niet afgeschaft was en omdat piet als zwarte persoon gemaakt is, betekend niet dat hij de facto een slaaf is. Er waren ook negers die vrij waren. De automatische correlatie tussen Piet en slaaf is dus een hedendaagse aanname.
Overweeg het volgende. Onze grondwet die stamt uit 1814, nog eerder dat piet (1859). deze ‘wet’ zegt in beginsel niet veel over slavernij en keurt het ook niet af. Is onze huidige grondwet door deze erfenis ook racistisch en pro slavernij. Deze grondwet kent trouwens nog steeds geen verbod op slavernij. Of heeft het afschaffen van slavernij ook de kern van dit document aangepast aan de tijdsgeest? Zou misschien dat beetje piet dat misschien slaaf zou kunnen zijn geweest, ook niet vrijgemaakt zijn?
De Nederlandse handel in slaven was rond 1814 al gestopt en de hele 19de eeuw was het abolitionisme al volle zwang geraakt. Gezien de positieve afbeelding van piet, minder dan tien jaar (in de koloniën wel later) voor de totale afschaffing van slavernij, lijkt het me een veel aannemelijkere aanname dat Schenkman een Piet gecreëerd heeft in lijn met het ideaal van de vrije en gelijke mens als onderdeel van de maatschappij.
De correlatie tussen slavernij en Piet is in de bronnen flinterdun en zelf niet de meest mogelijk onderbouwde aanname, maar zelfs als er een kern van waarheid in zou zitten, dan blijft de projectie van racisme op de hedendaagse traditie van Zwarte Piet een genetisch drogreden waarbij zwarte piet onterecht als proxy gebruikt wordt om deelnemers aan het feest te betichten van racisme. Vervang Zwarte Piet door “de grondwet van 1814″….
Het argument dat de hedendaagse symboliek van de traditie ook nog maar een iota te maken zou hebben met slavernij is per definitie een redenatie fout. Het is eerder een projectie van zeer oppervlakkige observaties zonder deze te plaatsen in een correct historisch kader en (maatschappelijke) context. Op basis van makkelijk te onderscheiden attributen kan zo, zonder nadere verklaring, een koppeling tussen twee niet gerelateerde dingen gemaakt worden. Hierdoor probeert men Zwarte piet tot een symbool te maken die het in elke ander vorm van hedendaagse beleving niet is.
Helaas is het zo dat politiek correct denken in zich draagt dat zelfs dit soort onterecht toegewezen symboliek op een gegeven moment als argument gaat gelden. Niet alleen krijgt een drogreden hierdoor een podium,maar het onderscheiden en aantonen van historische contexten zal gelijk gesteld worden aan de initiële niet gerelateerde aanklacht.
Het lijkt er dus op dat dit “probleem” deel uitmaakt van de misvatting dat iedereen het recht heeft om niet beledigd te worden en dat politiek correcte opvattingen graag in deze vraag voorzien door een contextloos pseudo-argument te faciliteren.
Ik word niet goed van iedereen die een zo vrolijk kinderfeest wil vergelijken met slavernij. Het heeft anno 2013 niks maar dan ook niks met slavernij te maken. Mensen die het sinterklaasfeest niet met de paplepel ingegoten hebben gekregen snappen het hele feest niet dus ik zou zeggen “veroordeel iets niet waar je geen verstand hebt! Laat ons onze cultuur behouden, als het je niet bevalt “jammer dan! Mij bevalt zoveel niet uit andere culturen maar kan genoeg respect opbrengen om ieder in z’n waarde te laten. Gekleurde mensen die zich aangesproken voelen door ons kinderfeest “niet alles gaat over jullie!
@ Dave, zo wit als melk
Bruin of zwart doet niet terzake als het gaat over wel of geen blackface.
“En verder Zwarte Piet mag dan wel zwart geschminkt zijn, dat maakt het nog geen blackface. Net zoals de Na’vi uit de film Avatar blauw zijn, maar dat maakt ze nog geen smurfen.”
Bij opera wordt een verhaal verteld door middel van zang en muziek. Bij een musical wordt een verhaal verteld door middel van zang en muziek maar dat maakt een musical nog geen opera.
De Japanse mode ganguro (vertaling: gezicht zwart) is gebaseerd op een monster uit de Japanse mythologie en heeft geen relatie met het culturele fenomeen blackface uit de VS. Toch wordt op de engelstalige wikipedia beweerd dat het blackface is. Vanuit de VS cultuur wordt naar een Japans fenomeen gekeken en verkeerd begrepen.
De bewering: blackface is slecht, Zwarte Piet is blackface, dus Zwarte Piet is slecht, is onjuist. Want: blackface is onderdeel van de cultuur van de VS in rasistische minstrels shows, Zwarte Piet is onderdeel van de Nederlandse cultuur in een kinderfeest. Zwarte Piet en blackface hebben overeenkomsten maar dat maakt Zwarte Piet nog geen blackface. Zwarte Piet is ongelijk aan blackface. Dus de sprong, blackface is slecht, dus Zwarte Piet is slecht is onjuist.
Wat de discussie jammerlijk maakt is dat men niet bij zichzelf blijft maar de ander eerst een etiket opplakt. Er is geen sprake meer van begrip of dialoog als je begint te zeggen dat de ander een racist is. Mensen die Sinterklaas vieren hebben warme associaties bij zwarte piet, geen racistische. Ik snap dat iemand die deze warme associatie niet heeft met zwarte piet, deze als een negatieve karikatuur van een ver verleden zou kunnen zien.
Gelukkig mag hij dat gevoel uiten in onze democratische samenleving. Waar het fout gaat is dat hij begint met wijzen naar zwarte piet en het woord racisme in de mond neemt. Dat roept alleen woede en verontwaardiging op in plaats van het begrip dat hij zou willen hebben. Het is bovendien koren op de molen van mensen die wel racistisch zijn.
Het gaat om een tegenstelling in beleving, niet over de minderwaardigheid van het ene ras tegenover het andere. Die tijd hebben we toch inmiddels wel achter ons gelaten dacht ik zo.
Peace!
JANNES FEDER,
GELOOF JIJ NOU ECHT ZELF WAT JIJ ZEGT? WAAROM MOET JE DE FOUTEN VAN DE WITTE MAN GOED PRATEN?
IEDERÉÉN WEET DAT IN DE SLAVERNIJ DE SLAVEN DE MEESTERS OOK MOESTEN VERMAKEN DOOR ALS EEN CLOWN TE DOEN TE DANSEN EN ZINGEN. DUS OOK LACHEN, WANT ANDERS KREGEN ZE ZWARE LIJFSTRAFFEN. DUS ZWARTE PIET WAS GWN EEN SLAAF, EN IS IN 1850 IN DE TIJD VAN DE SLAVERNIJ VERZONNEN DOOR JAN SCHENKEL
De geschiedenis van Sint Nicolaas.
St. Nicolaas is op latere leeftijd gevlucht naar Spanje, oorspronkelijk is hij een bisschop van Turkse origine en nationaliteit! Uit een Turkse havenplaats van destijds aanzienlijk belang. Hier is hij internationaal beroemd geworden omdat hij destijds zeer onorthodox (zwarte, Afrikaanse) kindslaven bevrijdde van de slavenschepen die de haven aandiende en ze als knecht in dienst nam.
De betaalde baan “knecht” gaf deze kindslaven een onafhankelijke, zelfstandige status.
Het is hierdoor dat St. Nicolaas als kindervriend door het leven gaat en zijn zwarte knechten zijn van oorspronkelijk bedoeld als symbool TEGEN slavernij en onderdrukking. Een beter symbool tegen racisme dan Sinterklaas is er dus eigenlijk niet.
Misschien als meer mensen dit zouden weten, stopt deze discussie eindelijk en kunnen we gewoon met z’n allen genieten van een prachtige traditie.”
Vanaf vandaag worden in deze en andere draden rond Zwarte Piet alleen nog reacties doorgelaten die iets nieuws toevoegen aan de discussie. Reacties zoals bijvoorbeeld de hier hier direct bovenstaande zijn vrijwel letterlijke herhalingen van wat eerder al gezegd is, en dienen dus geen enkel doel. Lees dus eerst even de eerdere reacties voor je reageert.
Een verklaring van Zwarte Piet in racisme, gepubliceerd op Facebook:
Ter opheldering van een aantal misverstanden:
1 – Sinds 1 juli 2011 zijn wij zonder adempauze bezig met deze campagne. Dus jij ziet en hoort ons niet alleen in oktober en november, maar ook na 5 december en het hele jaar door; tot zwarte piet PIET wordt.
2 – Er wordt al sinds de jaren dertig geprotesteerd tegen Zwarte Piet. Toen was er nog geen televisie en er waren geen social media dus wisten minder mensen er van.
3 – Alle leden van Nederland Wordt Beter hebben werk én hobby’s en sommigen hebben zelfs kinderen. We doen dit naast onze dagelijks activiteiten, zonder subsidie maar met liefde.
4 – Sint Nicolaas was geen Turk maar een griekssprekende inwoner van het Romeinse Rijk. Er waren in de vierde eeuw nog geen Turken in wat nu Turkije is. In zijn levensbeschrijvingen wordt geen woord gerept over Spanje of zwarte slaafjes. http://www.fordham.edu/Halsall/basis/goldenlegend/GL-vol2-nicholas.asp
5 – De alternatieve oorsprongsgeschiedenissen van zwarte piet zijn moderne volksverhalen:
‘Voor geen van deze verklaringen zijn, behalve schrijvers die schrijvers naschrijven, betrouwbare directe bronnen te vinden.’ Dat is ZELFS op Wikipedia te lezen. Voor onze verklaring is WEL een betrouwbare bron: http://depot.knaw.nl/9587/1/Helsloot_De_ambivalente_boodschap.pdf
6 – Als je ons terug wilt sturen naar waar we vandaan komen, heb je aan OV chipkaart genoeg. Wij zijn allemaal Nederlanders.
Ik heb alle reacties gelezen. Het valt mij op dat er onjuiste of info wordt gegeven die het er helemaal niet toe doen. De bedenker, Jan Schenkelman. een onderwijzer, een 19e eeuwer, schrijver van kinderboeken, ( wellicht een romanticus) heeft blijkbaar dit kinderfeest bedacht. Hij heeft aan dit feest een exotisch en nostalgisch element toegevoegd, wellicht verwijzend naar “De Gouden Eeuw” Dat is dus de “Zwarte Piet”, gehuld in 16e of 17e eeuwse kleding. Wat ik mis is dat men niet weet dat de Negentiende Eeuw, vooral in Nederland, een vreselijke periode moet geweest zijn. Veel bittere armoede, honger en lange strenge koude winters, met als gevolg hoge sterfte, ziekte en nog meer ellende. Het lijkt mij logisch dat de kinderen hierdoor het hardst door zijn getroffen en wat is er dan mis om in een wereld van ellende een beetje verlichting te brengen?
I have read all the reactions and I find most of those reactions about “Zwarte Piet” are out of place. Some of those reactions really hurts and are offensive. This feast, Saint Nicolas, is originated in 19 century, by a teacher, Jan Schenkelman, he was also a writer of children’s books. He added to this feast exotic en nostalgic element, probable referring to “The Golden Age”. That element was thus “Zwarte Piet” dressed in 16th or 17th century clothes.
In all the above stories I mis one thing in particular and that is that the midst of the Nineteen Century was a horrible period, especially in the Netherlands. A lot of poverty, famine etc. amongst the populace. The winters were long and very cold, summers were short, cool and wet. It is very logic that the children suffered the most in that period. My question is, what is wrong about bringing some relief in a world full of misery?
Beste mensen,
Ik reageer op dit onderdeel: “… koloniale schurken als Michiel de Ruyter of Maarten Tromp, die hier nog altijd als “zeehelden” te boek staan.” Ik vind dat een veel te moralistische geschiedschrijving of houding naar het verleden. Immers elk volk, dat de beschikking had over technologische voorsprong (en veel mensen), heeft anderen overweldigt, vermoord of slaaf gemaakt. Een opsomming daarvan is godsonmogelijk.
Wat het westen onderscheidt is het langzame ontstaan van het rationalisme en humanisme. Dat rationalisme en humanisme heeft op de lange duur vele levens gered. Dat je alleen de Nederlandse schurken de Ruyter en Tromp noemt en niet bijvoorbeeld Alexander de Grote (bis) of Djengis Khan (ook hier is een opsomming onmogelijk lang) is een soort zelfhaat, die niet te pas komt. En het is ook geen geschiedschrijving, waarbij de zaken in de tijd geplaatst worden. Ik vind het nogal goedkoop om Nederland in de VOC-tijd zo af te maken.
Ik houd namelijk niet zo van geschiedschrijving met het opgeheven vingertje.