De Fabel van de illegaal 36, september/oktober 1999
Auteur: Eric Krebbers
Voor Koerden zijn er niet veel veilige plekken meer. Ze worden behalve in Turkije ook in West-Europa steeds meer vervolgd. De solidariteit groeit hier echter nauwelijks. Het ondemocratische karakter van de PKK, de sterkste Koerdische organisatie, heeft daar zeker mee te maken.
De Nederlandse staat deporteert Koerdische vluchtelingen naar Turkije. De vluchtelingenzelforganisatie PRIME maakte deze zomer bekend dat er minstens 2 van hen door het Turkse leger zijn gemarteld en vermoord. Justitie kondigde formeel een uitzettingsstop af, maar blijft wel Koerden deporteren naar Duitsland, onder meer in het kader van het Dublin-akkoord. Vanuit Duitsland worden ze alsnog de dood ingestuurd.
De weinige Koerdische vluchtelingen die Nederland nog weten te bereiken, verdwijnen direct in de gevangenis. Massale hongerstakingen zijn het gevolg. Ook een klein aantal van de Koerden die in februari in Den Haag actie voerden tegen de ontvoering van PKK-leider Öcalan, zit nog vast. Een van hen is inmiddels uitgeleverd aan Duitsland. Ook de grote groep Koerden onder de witte illegalen hangt deportatie boven het hoofd.
Begrip voor de nazi's
Net als de VS en andere EU-landen, steunt de Nederlandse staat via wapenleveranties de terreur van NAVO-partner Turkije tegen de Koerden. De fascistische Turkse staat heeft duizenden Koerdische dorpen met de grond gelijk gemaakt en hele streken ontvolkt. Meer dan 10.000 Koerden zitten gevangen. Alle organisaties van Koerden en linkse Turken staan voortdurend bloot aan repressie. Kantoren van progressieve kranten worden opgeblazen en verdwijningen zijn aan de orde van de dag.
Voor de Koerden die Turkije "illegaal" willen ontvluchten, bouwt de Europese Unie samen met Turkije aan "detentiecentra" op Turks grondgebied. Maar behalve Turkije en de EU wil ook PKK-leider Öcalan de Koerden tegenhouden. "Op dit gebied kunnen wij met Europa samenwerken. Mensen die zich aan onze regels houden, komen niet illegaal naar Europa. Alleen als ze wegens de oorlog gevlucht zijn, mogen ze asiel krijgen, omdat ze politieke vluchtelingen zijn. Turkije zal dan niet langer de moed hebben de mensen te verdrijven, en de vluchtelingen zullen niet meer geloven dat ze in Europa gemakkelijk aan geld zullen komen." Öcalan verklaarde zich zo al akkoord met het Schengen-verdrag, nog voor hij zijn eigen Koerdische staat verwezenlijkt heeft. Hij toonde zelfs begrip voor de racistische acties van Duitse nazi's tegen vluchtelingen. "Illegaal" gevluchte Koerden zouden volgens hem "de gevoelens van het Duitse volk hebben gekwetst".
Verbonden aan het land
"Vooruitgang" is volgens Öcalan alleen mogelijk zolang de Koerden verbonden blijven aan hun land. "Het stuk aarde dat de oorspronkelijke clan, de eerste stam, vanaf het begin van het leven onontbeerlijk achtte, dit stuk aarde, Koerdistan, dat in onze tijd met families tegelijk wordt verlaten - laat duidelijk zien hoe ver de Koerden achtergebleven zijn bij de rest van de mensheid." De nationalistische mythen die ingezet worden om de PKK bijeen te houden, benadrukken voortdurend de verbondenheid met de Koerdische bodem.
"Mensen die zonder vaderland leven en van democratie en socialisme spreken, begaan een van de laagste misdaden", aldus Öcalan, die zich met deze potentieel antisemitische opmerking in een bedenkelijke historische traditie plaatste. Het is de joden eeuwenlang aangerekend dat ze "vaderlandsloos" zouden zijn. Inmiddels publiceren PKK-bladen regelmatig antisemitische artikelen, waarin beweerd wordt dat "een joodse kliek" de wereld overheerst. "Het Israëlische kapitaal speelt bij de tegenwoordige vernietiging van de Koerdische natie een enorme rol", bevestigde Öcalan onlangs nog.
Traditionele dansen
Na de val de muur is de van oorsprong marxistische PKK nationalistischer en minder links geworden. Öcalan: "Een opvatting van de mensheid die niet op patriottisme is gebaseerd, is kosmopolitisch. Dat blijft zonder resultaat, is hopeloos en betekent gevaarlijk met mensen spelen". Maar nationalistische gevoelens zijn gelukkig niet aangeboren. Het Koerdisch nationalisme is aangewakkerd door de eveneens nationalistische Turkse staat, die alle inwoners tot een volkse eenheid met één taal wil smeden. De bewoners van de vele valleien in Koerdistan spraken echter geen Turks, maar elk een eigen taal. Op zijn beurt dringt de PKK hen nu één Koerdische eenheidstaal en traditionele gebruiken op. Vandaar de traditionele dansen op zowel Koerdische als Turkse demonstraties.
Het groeiende beroep op "nationale tradities" weerspiegelt zich ook in de herwaardering van het politieke martelaarschap, zoals zelfverbranding. Vrouwen die de patriarchale familiestructuren waren ontvlucht via deelname aan de speciale vrouwenguerilla-eenheden, lijken met een beroep op de Koerdische tradities te worden teruggedrukt in hun oude rol. En ook de uiterst mannelijke leiderschapscultus rond Öcalan bouwt voort op feodale tradities.
Het is onwaarschijnlijk dat de extreem hiërarchische PKK ooit het leven zal schenken aan een democratische, laat staan linkse Koerdische staat. De oprichters van het Koerdische parlement werden, hoewel grotendeels afkomstig uit de PKK, voortdurend door de leiding tegengewerkt. Dissidenten binnen en buiten de PKK worden stelselmatig vermoord. In sommige perioden vallen in het PKK-leger meer doden door interne afrekeningen dan door het Turkse leger. Via een genadeloze machtsstrijd met andere organisaties heeft de PKK zich opgewerkt tot enige Koerdische macht, die zonder veel tegenspraak durft te zeggen: "Het volk is de PKK, de PKK is het volk!".
Het volk eist op
De geschiedenis leert dat nationale bevrijdingsstrijd links geen enkel perspectief meer kan bieden. Recente ontwikkelingen in de PKK tonen dat opnieuw aan. Zo werkt men nu samen met fundamentalistische groepen. "De islamitische beweging heeft ons nodig, en zij ademen via onze strijd. Wij vergeten niet dat onze arbeiderspartij naar de echte islam streeft", zei Öcalan. De partijpropaganda benut steeds vaker religieuze thema's. Ronduit schokkend was de goedkeurende toon van de officiële PKK-reactie op de Koerdische Wraakbrigaden, die naar aanleiding van Öcalans ontvoering in meerdere Turkse steden in een fascistische of fundamentalistische stijl bommen voor de ingang van supermarkten legden waarbij tientallen onschuldige slachtoffers vielen. "Wij eisen de aanval door de Koerdische Wraakbrigaden niet op, maar ons volk wel", schreef de PKK.
In Nederland is onlangs een solidariteitsplatform opgericht. "Overal in de wereld strijden mensen voor bevrijding van kapitalisme, patriarchaat en van het rechts-nationalisme. Wij willen deel uitmaken van deze strijd, en de progressieve krachten in zowel Koerdistan als Turkije steunen", aldus een eerste oproep. De PKK kan daar, wat De Fabel betreft, niet langer toe gerekend worden. "Door het showproces tegen Abdullah Öcalan worden alle progressieve bewegingen overal ter wereld geschaad", beweert het platform, en eist: "Vrijheid voor Abdullah Öcalan en alle politieke gevangenen in Turkije! Stop de wapenhandel aan Turkije! Politieke oplossing voor de Koerdische kwestie nu!"
De Fabel steunt deze eisen, maar neemt nadrukkelijk afstand van de politiek van Öcalan en de PKK. De Fabel biedt concrete steun aan Koerdische vluchtelingen en migranten en verklaart zich solidair met alle onderdrukte Koerden en met name met de dissidenten die de Koerdische strijd willen blijven verbinden aan een sociale revolutie. Daarbij denkt De Fabel vooral aan de vrouwen die zich verzetten tegen de patriarchale backlash.
De Fabel vindt het erg belangrijk om niet relatief kritiekloos om te gaan met internationale solidariteit, zoals dat de afgelopen decennia nogal eens gebeurde. Veel mensen zijn afgehaakt toen bleek dat de door hen geïdealiseerde bewegingen naadloos in dictaturen overgingen.