De Fabel van de illegaal 43, januari/februari 2001
Auteur: Gerrit de Wit
Milieudefensie worstelt met extreem-rechts thema "overbevolking"
Op 9 december 2000 hield Milieudefensie een algemene ledenvergadering. Daarin werd gesproken over de te varen koers van de milieu-organisatie. Bij een van de thema's presenteerden Hans Ijzerdraat en René van den Boom een discussievoorstel om bevolkingspolitiek op te nemen in de visie van Milieudefensie. Dat leidde tot enige bijval, maar vooral tot een hoop ophef. Hun stuk bevatte namelijk extreem-rechtse ideeën. Niet zo vreemd, want IJzerdraat is bestuurder van de politieke partij Groen Rechts1. Dat was tijdens de vergadering niet bekend bij Milieudefensie.
In het voorstel staat dat "zonder bevolkingspolitiek geen duurzaamheid" te behalen valt. Volgens beide auteurs is milieuvervuiling gerelateerd aan bevolkingsgroei en is die in Nederland gekoppeld aan het aantal allochtonen. Een beter milieu zou beginnen bij "een geleidelijke inkrimping van de Nederlandse bevolking". Dat kan door "een betere controle aan de grens", "remigratie bevorderende maatregelen" en "arbeidsverplichting voor politieke vluchtelingen". Verder zijn de auteurs tegen "immigratie voor opvang van de vergrijzing van de bevolking". Ze vinden het huidige vluchtelingen- en migratiebeleid dan ook veel te slap. "Opeenvolgende regeringen geven blijk van een falend, want opportunistisch beleid."
Onfrisse achtergrond
IJzerdraat is geen onbekende in extreem-rechts Nederland. Hij was in 1983 samen met een groep prominente leden van de Centrumpartij (CP), waaronder Hans Janmaat, buiten aanwezig bij een discussiemiddag van anti-fascisten. De CP'ers probeerden binnen te dringen, maar dat lukte niet. Daarna raakte IJzerdraat vooral bekend om zijn rechtse standpunten over ecologie. Vanaf 1996 werd hij bestuurslid van de uitermate rechtse Partij voor Milieu en Recht (PMR). Die partij keerde zich in wervingsfolders tegen de "multi-culturele illusiepolitiek" en pleitte voor "beperking van immigratie en actieve bevordering van remigratie, want Nederland is overbevolkt". Men maakte zich verder hard voor "law-and-order", en wilde "meer agenten op straat met ruimere bevoegdheden".
Eind 1997 fuseerde de PMR met de extreem-rechtse Realisten Nederland (RN) tot de partij Groen Rechts. IJzerdraat is sindsdien penningmeester van Groen Rechts en redacteur van het partijblad. In het eerste nummer daarvan ging hij meteen tekeer tegen immigratie. "Zo'n 80.000 zielen per jaar komen er nog steeds bij in dit landje. Overheid, doe daar eindelijk eens wat aan; maatregelen alleen tegen overstromingen door rivierwater zijn niet voldoende!" En: "Behoudens hoge uitzonderingen moet er snel een immigratiestop komen".
In 1999 sprak IJzerdraat tweemaal op bijeenkomsten van het opleidingsinstituut "Studie, Opbouw en Strijd" van de fascistische organisatie Voorpost. Eind 2000 schreef hij nog een artikel over immigratie in het nieuw-rechtse blad Heemland. Dat blad staat onder leiding staat van ex-CP-er en ex-CD-er Mart Giesen, die ooit nog namens de CD Statenlid was van de provincie Zuid-Holland.
Scherpe kantjes
Het lijkt erop dat Groen Rechts, in ieder geval in de persoon van IJzerdraat, geprobeerd heeft binnen Milieudefensie een discussie over "overbevolking" op gang te brengen. De Milieudefensie-afdeling in Groningen werd bijvoorbeeld voor de algemene vergadering telefonisch benaderd en gepord om met dit thema aan de slag te gaan. Al tijdens een eerdere discussiebijeenkomst van Milieudefensie in Utrecht bracht IJzerdraat meerdere keren het "bevolkingsvraagstuk" in.
Het discussievoorstel voor de algemene ledenvergadering leidde tot ophef, zeker na afloop ervan. Een aantal leden vindt het goed om "de voortplantingsdiscussie" te voeren, maar dan wel enigszins ontdaan van "de scherpe kantjes" van het betoog van IJzerdraat en Van den Boom. Ook Milieudefensie-voorzitter en PvdA-er Chris Zijdeveld zit op deze lijn. Volgens hem "is het aan de vele reacties duidelijk dat het onderwerp van de bevolkingsproblematiek bij de milieubeweging bespreking verdient. Ik denk dat mensen zich bewust moeten worden van het feit dat het nemen van meer dan 2 kinderen leidt tot een bevolkingsexplosie die de aarde vanuit ecologisch oogpunt niet op kan vangen."
Zijdeveld lijkt niet te beseffen dat bevolkingspolitiek niet ontdaan kan worden van "de scherpe kantjes". Bevolkingspolitiek is op zichzelf een rechts en van bovenaf opgelegd beleidsinstrument om de omvang en samenstelling van een bevolking te beheersen en te controleren. Daarbij doen de belangen van de betreffende individuen niet ter zake. Een discussie over bevolkingspolitiek is voor progressieve mensen alleen gewenst als die gaat over de analyse en bestrijding ervan.
Kritiek
Veel andere leden en lokale groepen van Milieudefensie stellen zich kritisch op en zeggen geschrokken te zijn door de inhoud van het stuk van IJzerdraat en Van den Boom. "Alsof allochtonen de schuld moeten krijgen van wat het kapitalistisch systeem veroorzaakt. Laten we de werkelijke oorzaken aanpakken en niet de schuld schuiven op mensen die daarmee niets te maken hebben", aldus een van die leden. Volgens hem moet het stuk van IJzerdraat en Van den Boom dan ook van tafel. Een ander stelt dat "bevolkingspolitiek niet thuishoort binnen het fatsoenlijke deel van de milieubeweging" en pleit voor een royement van IJzerdraat en Van den Boom. Uit het oogpunt van duurzaamheid moet volgens hem de wereldbevolking zoveel mogelijk geconcentreerd worden in steden en stedelijke gebieden zoals Nederland. Dus "de grenzen moeten juist open voor vluchtelingen en andere migranten". Nadeel van deze redenering is dat ook hier voor het milieu met mensen geschoven wordt en de belangen van de migranten zelf niet voorop gesteld worden.
Weer een ander Milieudefensie-lid vindt dat "een dergelijke discussie zeer veel elementen in zich heeft die het waarschijnlijk maken dat elke keer dat je zo'n discussie probeert te voeren, deze gekaapt zal worden door extreem-rechtsen". Verder vindt hij "de omvang van de bevolking niet zozeer het essentiële punt, maar de manier waarop de aanwezige mensen omgaan met hun omgeving". Hij wijst erop dat de milieuvernietiging voor zo'n 80 procent veroorzaakt wordt door de mensen in het rijke westen, die maar 20 procent van de wereldbevolking uitmaken. Hij pleit er dan ook voor "dat Milieudefensie de bevolkingspolitiek laat rusten".
Begin januari 2001 heeft het bestuur van Milieudefensie nog geen besluit genomen of er binnen de vereniging een discussie gevoerd moet worden over bevolkingspolitiek. Een anonieme bron bij de milieu-organisatie stelt dat hij niemand bij het hoofdkantoor en lokale groepen van Milieudefensie kent die warm loopt voor zo'n discussie. De meesten zouden het thema zo snel mogelijk willen afserveren. Volgens hem is Milieudefensie een progressieve organisatie die relatief veel aandacht besteedt aan de noord-zuid verhouding op de wereld. "Onderwerpen als bevolkingspolitiek passen niet bij ons en horen hier niet thuis." Verder stelt hij dat in de wandelgangen velen de wens uitspreken dat IJzerdraat en Van den Boom geroyeerd worden.
Voorzitter Zijdeveld ziet zo'n royement niet zitten. Hij zegt dat IJzerdraat tot nu toe "niet veel gedaan heeft bij Milieudefensie. Zolang de vereniging alert reageert op dit soort personen en standpunten, krijgen ze geen poot aan de grond. Dan moeten we ook niet krampachtig gaan reageren. Dat levert IJzerdraat en zo'n partij als Groen Rechts alleen maar publiciteit op."
Maximaal 5 miljoen
Het is niet de eerste keer dat bevolkingspolitiek een issue is bij Milieudefensie. In 1972 werd Milieudefensie opgericht door voornamelijk mensen uit wetenschappelijke hoek.2 Er waren toen weinig linkse activisten die zich met het milieu bezig hielden. De Raad voor Milieudefensie bracht in 1972 een brochure uit "voor de maatschappij van morgen" onder de titel "Blauwdruk voor overleving".3 Die vormde voor de organisatie een vertrekkader voor hun visie op ecologische problemen. De blauwdruk was gebaseerd op de publicatie "Blueprint for survival", geschreven door de nieuw-rechtse ecoloog Edward Goldsmith4 en gepubliceerd door zijn tijdschrift The Ecologist. De blauwdruk liegt er niet om. Veel milieuproblemen worden geweten aan de veronderstelde "overbevolking" en "bevolkingsexplosie". De bevolkingsomvang in Nederland zou teruggebracht moeten worden tot 5 miljoen of minder. Milieudefensie pleitte voor "niet meer dan 2 kinderen per gezin". Om dat te bereiken moest er naast meer voorlichting een "uitgebreid net van klinieken komen voor gratis sterilisatie en abortus". Als na 20 jaar deze maatregelen niet tot het gewenste resultaat zouden leiden, "kunnen nog altijd sociaal-economische beperkingen worden opgelegd". Verder werd gesteld "dat migratie moet worden stopgezet", want "het is onmogelijk een gezonde vorm van samenleving te scheppen als mensen constant van de ene plaats naar de andere trekken". In 1971 had de Raad voor Milieudefensie al het beruchte boek "De bevolkingsexplosie" van de racistische bevolkingsprofessor Paul Ehrlich5 in een Nederlandse vertaling uitgebracht.
Na verloop van tijd sloten zich steeds meer linkse activisten aan bij Milieudefensie. Die slaagden erin om dit soort bevolkingspolitieke ideeën de organisatie uit te werken en Milieudefensie een progressievere inslag te geven. Nu anno 2001 de linkse beweging sterk verzwakt is, proberen sommigen binnen Milieudefensie terug te grijpen op die oude en rechtse uitgangspunten. Laten we hopen dat de progressievere krachten de richtingenstrijd in hun voordeel beslissen.
Noten