De Fabel van de illegaal 77/78, zomer 2006

Auteur: Gerrit de Wit

Leidse politie liegt over arrestatie activistes

Het is maandag 8 mei 2006. Twee activistes willen gaan protesteren tegen het vluchtelingenbeleid. Ze zijn van plan om bij de deur te gaan staan van het Leidse stadscafé Van der Werff, waar een VVD-bijeenkomst plaatsvindt met minister Rita Verdonk. De vrouwen worden echter een dik uur vantevoren op het station Leiden Centraal preventief opgepakt door een agent. Die houdt zich daarbij niet aan de Wet op de uitgebreide legitimatieplicht en lapt ook de eigen ambtsinstructie aan de laars.

Café Van der Werff in Leiden

Bij veel gelegenheden waar minister Verdonk verschijnt, posteren zich enkele of zelfs tientallen betogers voor de deur die zich op ludieke of luidruchtige wijze uitspreken tegen haar beleid. Zo protesteren op 14 maart 2005 tien activisten voor de deur van café De Branderij in Leiden tegen een spreekbeurt van Verdonk. Eén persoon wordt gearresteerd. Op 1 mei 2006 deelt het "Rita Promotie Team" ludieke folders uit bij een Rotterdams VVD-lijsttrekkersdebat. De activisten dragen T-shirts met de leus "Hup Rita Hup!" en daarbij een afbeelding van Verdonk met een Pinocchio-neus. Dat verwijst naar de vele leugens die Verdonk verkondigt. Een dag later protesteert "Rita's Promotie Sambaband" bij een spreekbeurt van Verdonk in Amsterdam. Ook de sambaspelers dragen Pinocchio-shirts. En op 24 mei joelen zo'n 35 mensen Verdonk uit bij een spreekbeurt in Haarlem. Het gigantische spandoek met de tekst "Rita rot op" spreekt boekdelen.

Ambtsinstructie

Op 8 mei 2006 ziet de teamchef van het bureau Leiden Midden protesten niet zitten. Hij geeft zijn manschappen de opdracht om de openbare orde te bewaren. Politieagent X. Kluts neemt die order wel erg serieus. Een uur voor het bezoek van Verdonk ziet hij een lokaal bekende actievoerster bij het station. Hij weet dat hij haar niet zonder reden naar haar legitimatiepapieren mag vragen of mag arresteren. Maar Kluts doet toch een poging. Hij gaat op haar af en verzoekt haar zich te legitimeren. "Op welke gronden dan wel?", vraagt de actievoerster. "U heeft nog wel eens boetes openstaan", is zijn smoes. De activiste zegt dat dat onzin is. Ze betaalt haar boetes namelijk altijd. Ze ziet zijn vraag terecht als een excuus om haar lastig te vallen en te arresteren. Kluts kan met moeite een lach onderdrukken. Hij weet dat hij fout zit en gooit het over een andere boeg. "Nou ja, je moet je legitimeren, omdat je in je plastic zak actiemateriaal bij je hebt." De activiste weet dat ook dat geen reden is om jezelf te moeten legitimeren, en weigert wederom om aan de vordering gehoor te geven. En terecht. De politie mag namelijk onder de Wet op de uitgebreide identificatieplicht (1) iemand alleen sommeren zich te legitimeren als diegene een strafbaar feit pleegt, of als de openbare orde verstoord wordt. Daarvan is geen sprake. Daarbij kent Kluts de actievoerster al. Hij spreekt haar namelijk bij haar volledige naam aan. De activiste op haar beurt vraagt de agent zich te legitimeren op grond van artikel 2 van de ambtsinstructie van de politie. Zo kan ze een klacht tegen hem indienen. De agent weigert dat, en trekt zich zo niets aan van zijn eigen ambtsinstructie. Kluts gaat zodoende twee keer in de fout. De agent roept versterking op om de activiste te arresteren. Een mede-activiste die dat ziet gebeuren, protesteert tegen deze gang van zaken. Daarop wordt ook zij voor meer dan 4 uur aangehouden. Zo wordt het recht op demonstratie geschonden, en een protest in de kiem gesmoord.

Kritiek

Beide vrouwen dienen een klacht in bij de politie. Die beoordeelt dan zelf of de klacht over hun eigen optreden terecht is of niet. Dat voorspelt weinig goeds. In de tussentijd berichten lokale media over de preventieve aanhouding. Raadsleden van GroenLinks, de SP en de PvdA reageren kritisch. Daarop laat de politie Hollands Midden op 10 mei aan het Leidsch Dagblad weten dat de lokaal bekende activiste naar haar papieren werd gevraagd, omdat ze "nog wel eens een bon heeft openstaan". De activiste heeft echter nog nooit een bon open laten staan. Na een rechterlijke veroordeling betaalt ze haar boetes altijd. Daarbij is het wel heel erg toevallig dat een agent de activiste daarop aanspreekt net voordat Verdonk de stad bezoekt. Kortom, de politie liegt. Men ontkent overigens tegenover hetzelfde dagblad expliciet dat de vrouw naar haar papieren is gevraagd omdat ze een protestbord met teksten tegen Verdonk bij zich had.

Leids politiebureau

Op 11 mei stelt GroenLinks schriftelijke vragen aan het college van B&W. Daarin laat de partij weten "dat er met mate en op goede gronden gebruik moet worden gemaakt van de identificatieplicht", en dat er nu "twijfel gerezen is over het politieoptreden in deze". Verder stelt GroenLinks "dat in Leiden de vrijheid van meningsuiting ruim baan moet vinden en dat het daarom niet wenselijk is om mensen preventief aan te houden als zij kleinschalig en vreedzaam willen demonstreren". Verder hekelt de partij het feit dat agent Kluts zich weigerde te identificeren op het moment dat de activiste daarom vroeg.

Draaikonterij

Op 18 mei ontvangt de activiste van politie-klachtcoördinator A. Nieuwenburg een reactie op haar klacht. Daarin staat: "Kluts meende u te herkennen als actievoerster. U had demonstratiemateriaal bij u, kennelijk met de bedoeling dit te gebruiken bij een demonstratie tegen minister Verdonk. Op basis hiervan verzocht Kluts u zich te legitimeren". En dat mag niet volgens de wet. Nieuwenburg heeft het niet over "openstaande boetes". Dat verhaal over "openstaande boetes" is dus nonsens. Verder verklaart hij dat Kluts "geenszins de bedoeling had u af te houden van het recht tot demonstreren". Maar dat deed hij natuurlijk wel, op oneigenlijke gronden.

Ook burgemeester en korpsbeheerder Lenferink gaat mee met de leugens van de politie. Op 23 mei beantwoordt hij in de gemeenteraad de vragen van GroenLinks. Lenferink ontkent dat er sprake is van "preventieve arrestaties". Hij herhaalt de leugen dat de activiste naar haar papieren gevraagd werd omdat "ze nog wel eens boetes open zou hebben staan". Hij zegt ook dat er sprake was van "een niet-aangemelde demonstratie". Maar een actie van één persoon is volgens de Wet Openbare Manifestaties (WOM) (2) geen demonstratie en hoeft dus ook niet aangemeld te worden. En zelfs wanneer de activiste gesteund zou zijn door een medeactiviste, dan nog mag zo'n niet-aangemelde demonstratie volgens de WOM niet zomaar verboden worden. Daarvoor moeten de activisten eerst de wet overtreden of de openbare orde verstoren. Ook beweert Lenferink dat agent Kluts niet is gevraagd zich te identificeren, hoewel de activiste twee getuigen heeft die het tegendeel beweren. GroenLinks heeft vervolgvragen gesteld aan het college. De verwachting is dat die weinig op zullen leveren, behalve meer draaikonterij van Lenferink en zijn agenten.

Sinds de invoering van de Wet op de uitgebreide identificatieplicht zijn er overigens zo'n 80 duizend bekeuringen uitgeschreven. Daarvan zijn er 37 duizend niet betaald en door de politie doorgestuurd naar het Openbaar Ministerie (OM) die ze dan beoordeelt. Het OM heeft duizenden van die bekeuringen geseponeerd of teruggestuurd naar de politie. Het parket in Utrecht legde in 2005 zelfs meer dan de helft van de bekeuringen aan de kant. Vaak gaat het dan om bekeuringen voor mensen, zoals zwervers, die geen legitimatiepapieren bij zich hebben, maar wel al met naam en toenaam bekend zijn bij de politie.

Noten

• 1. "Verzet tegen de identificatiewet", Gerrit de Wit. In: Fabel Archief.
• 2. "Demonstratierecht in het nauw", Gerrit de Wit. In: Fabel Archief.

Terug