De Fabel van de illegaal 95/96, najaar 2008
Auteur: Taylan Devrim
(Uit de legaliteit)
HAGO-schoonmakers uitgebuit en afgedankt
NS-propagandastickers met bijgeplakte proteststickers op station Leiden (Foto: Eric Krebbers)
|
Het is tegenwoordig niet gebruikelijk dat arbeiders zich actief mengen in de vakbondsstrijd, mee organiseren, meedenken, samen acties voorbereiden en uitvoeren. De vakbond heeft dat inmiddels allemaal overgenomen. Maar door de vergaande bureaucratisering van de bond wordt daar veel meer tijd besteed aan vergaderen dan aan het samen met de arbeiders opzetten van acties. Daardoor eindigen arbeidsconflicten vaak met een compromis met de werkgever. De strijdmethoden van organizing laten zien dat het anders en effectiever kan. Eigenlijk is organizing niets nieuws. Het is een oude methode die opnieuw zijn intrede doet in de arbeidersstrijd.
Essentieel binnen het organizingmodel is het beroep dat arbeiders doen op andere organisaties. Brede coalities bevorderen de solidariteit en vergroten zo de kans op succes. Aan de acties tegen schoonmaakbedrijf Menke deden behalve zusterorganisaties uit België, Duitsland en Frankrijk ook actiegroepen als Doorbraak mee.(1) Organizing is echter nog in een beginstadium. Het is de vraag of de starre, sterk verbureaucratiseerde vakbond genoeg ruimte zal laten tot groeien. En de organizers mogen dan eclatante successen behaald hebben, toch deden aan de strijd voor een betere CAO in totaal slechts een krappe 200 schoonmakers mee.
Vooral de onderkant van de arbeidsmarkt blijkt moeilijk te organiseren. Daar heeft men gewoonweg niet de kennis en ervaring die nodig zijn voor een effectieve strijd. Er werken veel migranten die de taal niet voldoende machtig zijn en niet precies weten hoe ze problemen moeten aanpakken. Dat zagen we bij schoonmaakbedrijf HAGO, dat in opdracht van de NS treinen schoonmaakt. Daar leverde schoonmaker Mehmet kritiek op het aanstellen van C. Hamamioglu in de Ondernemingsraad (OR).(2) Een vakbondsmedewerker reageerde daarop dat arbeiders zelf hun OR mogen kiezen, en dat ze gerust iemand anders kandidaat kunnen stellen als ze hem niet willen. De vakbondsman bleek zich er echter niet van bewust dat veel van de schoonmakers niet eens weten wat een OR eigenlijk is, wat die doet en hoe iemand daarin gekozen kan worden. Inmiddels weten ze dat wel en gaan ze zelf een kandidaat benoemen.
In de vorige Fabel-krant stond een interview met Mehmet. Dat leverde felle reacties op van zowel HAGO-managers als vakbondsbestuurders. Het stuk raakte kennelijk een gevoelige snaar. Het is ieders democratisch recht om te reageren en de beschuldigingen te weerleggen of andere feiten naar buiten te brengen. Dat is voor managers en vakbondsbestuurders geen probleem. Die maken immers deel uit van grote organisaties en hebben zodoende alle middelen tot hun beschikking om hun kant van het verhaal naar buiten te brengen. Schoonmakers hebben daarentegen geen eigen organisatie met adviseurs en managers. Ze hebben ook geen eigen krant of website. Daarom laat De Fabel hen hier aan het woord: de schoonmakers, de illegalen, de inburgeraars. Kort gezegd: de mensen die normaliter geen stem hebben. Organisaties als De Fabel en Doorbraak willen de stilte doorbreken.
Tijdens zijn interview vertelde Mehmet dat HAGO in de afgelopen periode tientallen schoonmakers had ontslagen. Dat zou taktisch beleid zijn van het bedrijf. Hasan Özturk is een van die ontslagen arbeiders. Hij heeft jaren gewerkt voor HAGO, maar zit nu werkloos thuis. Waarom is hij eigenlijk precies ontslagen?
Actievoerende schoonmakers (Foto: Eric Krebbers)
|
Özturk: “Na een tijd bij HAGO te hebben gewerkt, kreeg ik ernstige pijn in mijn rug en ik had geen gevoel meer in mijn arm. Ik belde het hoofdkantoor om me ziek te melden. Ik kreeg een medewerker aan de lijn die zei dat ik mijn manager moest bellen. Dus belde ik Floris, die toen mijn manager was. Ik kon hem echter niet bereiken en daarom belde ik Hamamioglu. Dat was de andere manager van de afdeling. Na een tijd nam hij eindelijk de telefoon op. Ik vertelde hem wat er aan de hand was en dat ik Floris wilde spreken. Toen Hamamioglu Floris de telefoon gaf, hoorde ik hem zeggen dat ik tegen hem al veel eerder gezegd zou hebben dat ik me ziek wilde melden. Maar dat was niet waar. Ik legde Floris uit dat ik ziek was en niet kon komen werken. Hij was het niet met me eens. Hij wilde dat ik op therapiebasis kwam werken en niet naar de dokter zou gaan. De dag erop ben ik toen begonnen met twee uur per dag op therapiebasis te werken.”
Je bent dus niet naar de dokter geweest?
“Nee, ik ben niet zo jong meer en was bang dat ik mijn baan zou verliezen als ik niet ging werken. Ik zou vervangend werk krijgen, lichter werk. Maar dat werk was ook zwaar, en ik had nog steeds geen gevoel in mijn arm. Toen het echt niet meer ging, heb ik opnieuw aangegeven dat ik met al die klachten niet kon werken. Toen kreeg ik toestemming om naar de arbo-arts te gaan. Die zei dat ik 2 tot 4 uur per dag op therapiebasis moest werken. Dat heb ik twee weken volgehouden. Toen heb ik een second opinion gevraagd bij de UWV. Daar bleek dat ik mijn huidige werk niet kon doen.”
Maar volgens HAGO kon je dus wel werken?
“Op therapiebasis. Als je na een ziekteperiode weer terugkeert en op therapiebasis begint, moet er eerst overleg plaatsvinden met een arts. Maar ze hebben me direct aan het werk gezet. Het UWV stuurde een brief naar HAGO, een brief naar de arbo-arts en een brief naar mij. Zelfs met deze brief zei de arbo-arts dat hij niets voor mij kon doen omdat hij instructies had ontvangen van de werkgever. Hij was door HAGO onder druk gezet om mij weer aan het werk te krijgen. Ik ben later nog eens bij hem langs geweest met mijn zoon als tolk. Toen zei hij dat ik beter een andere baan kan zoeken. Dit werk zou voor mij te zwaar zijn. Toen werd mijn zoon kwaad op hem.”
Maar was je ondertussen wel ergens onder behandeling?
“Ik ging naar fysiotherapie. Tegelijkertijd was ik volledig aan het werk, wel 12 uur per dag en dan ook nog op verschillende plekken. Therapeutisch werken van ‘s ochtends kwart over acht tot ’s avonds kwart over acht. In de vakantieperiode kwam Hamamioglu ook nog vragen of ik kon invallen voor een collega die op vakantie ging. Ik had juist gezegd dat zo de hele dag in hoog tempo werken te zwaar voor me werd, en dan moest ik nu opeens een nachtdienst overnemen. ‘s Nachts doe je een trein per uur, en na tweeën zelfs twee treinen per uur. Ik moest het van Hamamioglu toch maar proberen. Toen ik aangaf dat ik niet eens meer naar therapie kon vanwege mijn werktijden, liet hij mij nog langere uren maken. Dan zou ik een dag vrij houden voor therapie. Later, toen ik op vakantie was, stuurde hij mij een belangrijke brief met de mededeling dat ik binnen een week bezwaar kon maken. Maar hij wist dondersgoed dat ik op vakantie was. Terug van vakantie heb ik me weer ziek gemeld. Psychisch was ik helemaal de draad kwijt. Ik reageerde heel agressief op iedereen. Volgens Hamamioglu kon ik echter niet ziek zijn. Ik was immers net terug van vakantie. Maar ik was helemaal op.”
Actievoerende schoonmakers (Foto: Eric Krebbers)
|
Heb je nog brieven van de arbo-arts en van managers over je ziekte?
“Ja, ik heb alle brieven waarin staat hoeveel uur en waar ik moest werken.”
Dus je hebt alles gedaan wat van je gevraagd werd?
“Inderdaad. Hamamioglu zei eens tegen mij dat ik twee uur langer moest werken. Maar op papier stond dat ik maar 6 uur mocht werken. Hij beweerde daarop dat hij een andere brief had gekregen van de arbo-arts waarin stond dat ik 8 uur moest werken. Ik vroeg of hij die aan mij wilde laten zien. Maar kon hij natuurlijk niet. Ik ben toen na 6 uur werken naar huis gegaan. Later kreeg ik thuis een waarschuwingsbrief opgestuurd dat ik me niet aan de afspraak had gehouden. Ook stuurden ze me iedere keer weer naar een andere stad. Of ze zetten een extra schoonmaakkracht naast mij, om me te steunen. Maar ik moest al het werk doen. En toen ik dat aangaf, zeiden ze dat het werk best door één persoon gedaan kon worden. Ze spelen gewoon met je. Ze spelen mensen tegen elkaar uit. Een aantal collega’s is om die reden zelf opgestapt. Het is om te huilen. Als ik eens een kwartier eerder klaar was, dan liet Hamamioglu mij en mijn collega gewoon nog een kwartier moppen en dweilen. Zelf ging hij toentertijd regelmatig eerder weg. Maar hij was als ploegbaas verplicht om aanwezig te zijn. Daar werd hij voor betaald. Toch vertrok hij vaak na de controle door de NS. Daarna werkten we verder zonder hem. Ook waste hij soms zijn auto onder werktijd.”
Hoe werkte de keuringsdienst?
“De managers zeiden dat we de eerste 5 treinen goed schoon moesten maken. Als ze klaar waren, werden ze afgemeld. Dan kwam de NS controleren. Maar na 3 uur ’s nachts komt er geen keuring meer. Daarom werd de rest van de treinen pas na drieën afgemeld. Zo slim zijn ze.
Hoe gaat het met je sinds je ontslag?
“Ik heb heel wat doorgemaakt. Ik kreeg financiële problemen doordat ik geen loon kreeg en ook geen uitkering. Ik moest geld lenen van mijn familie en vrienden. Mijn collega’s en ik hadden misschien nog jaren kunnen werken, nu niet meer.”
Hasan Özturk is een schuilnaam.
Noten
Terug