De Fabel van de illegaal 67, najaar 2004
Auteur: Eric Krebbers
Van 9 tot 11 november 2004 vindt in Groningen een EU-top over integratie plaats. Het linkse Platform N10 wil dan een inspirerend tegengeluid laten horen en organiseert daarom een demonstratie, een forumdiscussie, workshops en een reeks andere activiteiten. Vooraf publiceerde men al een uitgebreid kritisch manifest. Daarin beschreven de in N10 verenigde organisaties en individuen hoe zij tegen het integratiebeleid aankijken. Een bespreking van het manifest.
De Fabel is nooit zo enthousiast geweest over het fenomeen tegentop. In de praktijk komt tophoppen vaak neer op veel actie en weinig inhoud. Soms blijft het de activisten zelfs onduidelijk waar de top nu precies over gaat. N10 gooit het echter over een heel andere boeg en publiceerde vooraf een zeer doortimmerd manifest. Een verademing, zeker ook omdat links zich de afgelopen jaren nauwelijks raad leek te weten met het nationalistische integratiedebat. (1) De N10-tegentop biedt radicaal-links nu de gelegenheid tot een inhaalslag. Het is de hoogste tijd voor een diepgaande discussie over het integratiebeleid en de politieke en economische context waarin het ontwikkeld wordt. Het N10-manifest is een prima handvat om die discussie op te starten.
Hoofddoeken
Tijdens de EU-top wil de regering werken aan "concrete stappen op weg naar een Europees asiel-, migratie- en integratiebeleid en aandacht voor de bestrijding van terrorisme en georganiseerde misdaad. Waarbij intensivering van de samenwerking van politie en justitie van de lidstaten voorop staat." Het manifest maakt glashelder waar dat op neerkomt: "De ministers zullen in feite broeden op plannen om het niet-westerse mensen nog moeilijker te maken. Zo moet voorkomen worden dat zij hier een veilig en menswaardig leven op kunnen bouwen. Gedwongen integratie, selectie en criminalisering zijn de pijlers van een repressief EU-beleid tegen vluchtelingen en migranten. Een beleid dat gericht is op het weren, uitsluiten, opsluiten en deporteren van ongewensten."
"Het uitgangspunt van het regeringsbeleid is dat alle nieuwkomers moeten integreren en zich aan de Nederlandse 'normen en waarden' dienen aan te passen", gaat N10 verder. "Het is algemeen goed geworden om niet-westerse culturen op racistische wijze als achterlijk en zelfs barbaars af te schilderen. Hele bevolkingsgroepen worden als crimineel bestempeld en zouden zelf schuldig zijn aan gettovorming en armoede. Zij worden uitkeringstrekkers genoemd, een gevaar voor 'onze' verzorgingsstaat." N10 gaat helaas niet verder in op deze debatten. Hoe bijvoorbeeld concreet om te gaan met de eenzijdige beschuldigingen van seksisme en antisemitisme (2) bij migranten? Doodzwijgen? Ontkennen? Breder trekken? En hoe aan te kijken tegen actuele discussies rond eerwraak, (3) fundamentalisme, hoofddoeken (4) en "multiculturalisme"? (5)
Wel heel duidelijk is N10 in zijn kritiek op het doel van het integratiebeleid. "Deze praktijk dient echter om de verdere afbraak van de rechten van de sociaal lagere klasse te versluieren en te legitimeren. Rechtsongelijkheid is wereldwijd aanwezig en wordt gewelddadig in stand gehouden. Hierbij kan gedacht worden aan de nieuwe vijandsbeelden, de racistische hetzes, verdergaande controle en repressie, toegenomen arbeidsdwang, wegbezuinigingen en uitsluiting van collectieve voorzieningen. Grensverleggend in dit proces van afbraak van rechten zijn het migratie- en vluchtelingenbeleid, waarmee het integratiebeleid verbonden is."
Razzia's
"Door middel van de Koppelingswet, de gedeeltelijke identificatieplicht en de Wet Arbeid Vreemdelingen worden mensen die niet over een verblijfsvergunning beschikken maatschappelijk uitgesloten. Zij worden tot illegaal verklaard, op straat gezet en in razzia's opgepakt. Zo is een grote groep mensen rechteloos gemaakt, zij hebben geen toegang tot sociale voorzieningen, scholing, werk, of woonruimte. Ook het opsluiten van migranten en vluchtelingen is centraal onderdeel geworden van het vreemdelingenbeleid. Zonder een strafbaar feit gepleegd te hebben worden vele migranten en vluchtelingen (ook kinderen) opgesloten in een Grenshospitium of deportatiegevangenis. In deze centra zijn de omstandigheden vaak slecht, zo is bekend dat de toegang tot medische zorg niet gewaarborgd is", aldus het manifest, dat ook dieper ingaat op de plannen om de 26.000 afgewezen vluchtelingen te deporteren die niet onder Verdonks 'pardonregeling' vallen.
"Met het onderschrijven van het verdrag van Amsterdam hebben de individuele lidstaten van de EU toegezegd naar een Europees vluchtelingen- en migrantenbeleid toe te werken. Het gaat daarbij al lang niet meer om het uitsluitend weren van vluchtelingen en migranten via de creatie van Fort Europa. Veel meer wil men vlucht en migratie beheersen en er volledige controle over krijgen. Migranten krijgen toegang wanneer zij van dienst kunnen zijn voor de Europese arbeidsmarkt om werk te verrichten. Voor de rest van de vluchtelingen en migranten zijn de grenzen officieel gesloten."
Tweederangs burgerschap
N10 bekritiseert ook het tweederangs burgerschap: "Op Europees niveau stond al in de beleidspapieren van de Tamperetop in 1999 het vormen van een gedifferentieerd burgerschap centraal. Dit houdt in dat niet alle inwoners van de EU dezelfde rechten hoeven te hebben. Migranten die legaal in een Europees land verblijven en werken, verwerven pas na verloop van tijd mogelijk bepaalde rechten. Wat de tijdspanne hiervoor is en welke rechten daadwerkelijk zullen worden toegekend, blijft onduidelijk. De invulling hiervan zal vooralsnog voorbehouden blijven aan de individuele lidstaten. Op deze manier kan de EU wel profiteren van de arbeidsbijdragen van migranten, maar ondermijnt ze het bestaan van deze groep mensen door hun sociale zekerheden te beperken. Integratie is dan ook bedoeld om restrictieve voorwaarden te scheppen voor migranten. Op die manier leveren zij uitsluitend winst op voor de economie."
"Waar vluchten mensen eigenlijk voor en wat is de rol van Europa daar in?" De tweede helft van het manifest gebruikt N10 om antwoord te geven op deze vragen. "De EU vormt naast de VS en Japan een van de grootste politieke en economische machten binnen het gewelddadige proces van globalisering. Voorbeelden van dit proces zijn onder andere neokolonialisme, schuldenlast, steun aan dictaturen en warlords, en oorlog. De gevolgen hiervan zijn onder andere onderdrukking, uitbuiting, armoede, genocide en gettovorming." Uitgebreid laat het manifest zien hoe de kapitalistische grootmachten via onder meer de WTO, het IMF en de Wereldbank hun dictaten opleggen aan de rest van de wereld. Veel vluchtelingen en migratiestromen zijn daarvan het gevolg. Jammer genoeg zet N10 in de analyse het modieuze, maar niet erg helder linkse concept van de "globalisering" (6) centraal, in plaats van beproefde radicaal-linkse concepten als kapitalisme, patriarchaat en bijvoorbeeld nationalisme en militarisme.
Anti-imperialisme
De dictaten van IMF en Wereldbank hebben grote gevolgen. "Hierdoor kunnen landen dus heel moeilijk een eigen industrie opbouwen", betreurt het manifest. Wereldbank-kredieten mag men dan ook niet "inzetten voor de stimulering van import vervangende industrie". In dit tweede deel van het manifest zijn nogal wat sporen aan te treffen van het oude anti-imperialisme dat radicaal-links helaas zo lang in zijn dogmatische greep heeft gehouden. Dat anti-imperialisme redeneerde in termen van "onderdrukte volken" en neigde er daardoor toe om sekse- en klassetegenstellingen binnen die "volken" te veronachtzamen. Een gefantaseerde "eenheid van het volk" stond steeds voorop, en zodoende vond men dat ook de belangen van de plaatselijke machthebbers en bourgeoisie gesteund moesten worden. Die zouden volgens die redenering immers "het hele volk" ten goede komen. De geschiedenis heeft inmiddels echter geleerd dat de meeste regimes in het zuiden, of ze nu links of rechts waren, net zulke onmenselijke "rationalisaties" en "moderniseringen" trachtten door te voeren als de bourgeoisie in het rijke westen de afgelopen eeuwen ook heeft doorgedrukt: de bevolking met economisch en militair geweld van het platteland jagen om een arbeidsproletariaat te kweken voor de op te bouwen "eigen" industrie en het te vergaren "eigen" kapitaal.
N10 schrijft verder: "Wij concluderen dat vluchtelingen voornamelijk hierheen komen als gevolg van de ongelijke verdeling van goederen en middelen en de daarmee gepaard gaande onderdrukking, armoede, uitbuiting en oorlog die door het rijke westen is gecreëerd." Terecht benadrukt men in het manifest enkele keren de verantwoordelijkheid van de machthebbers in het rijke westen. Maar zoals gebruikelijk bij traditionele anti-imperialisten blijven de plaatselijke machthebbers in het manifest helaas grotendeels buiten schot. N10: "Na 11 september 2001 is vanuit de hele westerse wereld "de oorlog verklaard" aan het terrorisme. Maar in plaats van te erkennen dat zij zelf de omstandigheden hebben geschapen waarin terrorisme kan ontstaan, gebruiken ze deze "oorlog" als excuus voor repressie en afbraak van sociale verworvenheden. De voedingsbodem voor terreur is de combinatie van de ongelijke verdeling van welvaart in de wereld, de uitbuiting van de zogenaamde Derde Wereld, bezettingen (Palestina, Irak) en oorlog (Afghanistan, Irak, Tsjetjenië)." Ten onrechte beweert N10 hier dat armoede en uitbuiting de opkomst van het moslimfundamentalisme veroorzaken. De populariteit van ideologieën wordt echter niet bepaald door de materiële omstandigheden waarin mensen leven. Ideologieën worden populair door propaganda. Moslimfundamentalisme wordt net als christen-, joods- en hindoefundamentalisme vooral gepromoot en opgedrongen door de bourgeoisie. Het heeft weliswaar in uiteenlopende delen van de samenleving wortel geschoten, maar vooral de gegoede middenklasse brengt de meeste terroristen voort. Hun religieus-fascistische ideologie is in de eerste plaats bedoeld om er de 'eigen' onderklasse en de 'eigen' vrouwen mee onder de duim te houden en uit te buiten. Links moet zich niet in de luren laten leggen door hun anti-westerse retoriek, want fundamentalisme is geen verkapte bevrijdingsstrijd van de armen en onderdrukten, maar wil hun bevrijding juist tegengaan. Het moslimfundamentalisme creëert zo ook zijn eigen vluchtelingenstromen met linksen, feministen, homo's, joden en meer vrijzinnige moslims voorop. Het fundamentalistisch terrorisme moet daarom net als het westerse imperialisme scherp veroordeeld worden. Helaas laat het manifest dat achterwege.
Conclusie
Van de sympathie voor "eigen" industrieën is gelukkig geen spoor terug te vinden in de conclusie van het manifest. Daarin wordt weer helemaal geredeneerd van onderop. "Alle mensen hebben het recht om zelf te kiezen waar zij willen leven. De wereld is van iedereen! Hun economische kosten of baten mogen daar geen verschil in maken, wij vinden dat mensen tellen, niet hun economisch nut", schrijft N10. "Om tot structurele en menswaardige oplossingen te komen moet het sociaal-economisch-politieke bestel op wereldschaal radicaal veranderen. Het migratie- en vluchtelingenbeleid vormen daarin momenteel een speerpunt. De oorzaken van migratie moeten worden aangepakt, niet de slachtoffers door hen te weren. Uitgangspunt daarbij moet zijn dat alle mensen ter wereld recht hebben op een menswaardig bestaan. Dat vereist strijd. Zo'n wereld moeten we bevechten. Hier en overal. De strijd tegen onderdrukking, klassenuitbuiting, racisme en patriarchaat is een internationale strijd die lokaal op verschillende wijzen gevoerd wordt. Wij in de EU zijn verantwoordelijk voor de strijd hier. Die strijd bestrijkt alle maatschappelijke en politieke terreinen. Of het nu gaat over woningnood, werkloosheid, afbraak van voorzieningen als onderwijs en gezondheidszorg, racisme, seksisme, milieu, dierenrechten, de oorlogsmachine of vluchtelingen. Alleen als we al deze terreinen met elkaar kunnen verbinden, en het gezamenlijke hierin voor onszelf kunnen bepalen, kunnen we de confrontatie aangaan en een bijdrage leveren aan een wereld waar een rechtvaardige verdeling van de rijkdommen onder alle mensen en zodoende politieke, maatschappelijke en economische rechtvaardigheid zonder uitbuiting van de ene mens door de andere wordt gerealiseerd." Een prima conclusie.
Op woensdag 10 november start om 13:00 uur een grote demonstratie en om 19:00 uur is er een "discussie over migratie, uitsluiting en racisme, de ontwikkeling op Nederlands en EU-niveau". Het volledige programma en het hele manifest zijn te vinden op de N10-website.
Noten