De Fabel van de illegaal 97/98, winter 2009

Auteurs: Mehmet Kirmaci en Eric Krebbers

Veel moslims lijken “de authentieke islam” van imam Fawaz zat

Volgens de Haagse imam Fawaz Jneid is er maar één ware islam en dat is het salafisme, een ultra-orthodoxe en puriteinse richting binnen de islam. Al jarenlang gaat de fundamentalist tekeer tegen andere stromingen binnen de islam en tegen “atheïsten”. Maar nu lijken veel Nederlandse moslims hem zat te zijn.

De As Soennah-moskee in Den Haag.
De van origine Syrische Fawaz Jneid kwam in 1992 naar Nederland. Via zijn omstreden uitspraken (1) - niet zelden in de vorm van tirades - heeft hij zich hier in rap tempo weten op te werken tot een van de bekendste fundamentalistische imams. Zo maakte hij in de zomer van 2007 ex-moslim Ehsan Jami uit voor “een incestueus gezwel”.(2) Eerder al ging hij tekeer tegen de islambashers Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh. Dat naar aanleiding van hun film Submission. In een preek in september 2004 noemde hij Hirsi Ali eerst “die onvruchtbare vrouw”, die “niet eens de waarde van haar eigen schoen evenaart. Sterker nog, haar schoen is reiner dan haar hoofd.” Daarna ging hij helemaal los: “O Allah, stort uw woede en toorn neer op hen. O Allah, treft hen met een ziekte waarvan de genezing de bewoners van de aarde te boven gaat en zij vervolgens naar de dood snakken, maar deze niet treffen. O Allah, treft Van Gogh met een ellende waarna hij de dood zal wensen, maar deze niet zal treffen. O Allah, verblindt het gezicht van Hirsi Ali, zoals U ook haar hart hebt verblind. O Allah, bezorgt haar hersens kanker. O Allah, bezorgt haar tong kanker.” Toen de Tilburgse imam Ahmed Salaam (3) eind dat jaar publiekelijk weigerde om de toenmalige minister Rita Verdonk een hand te geven “omdat ze een vrouw is”, was ook Fawaz daarbij aanwezig. Ook hij gaf de minister geen hand. In 2008 verklaarde de fanatieke geestelijke verder dat de “pathologische leugenaar” Geert Wilders een “waanziekte” had en doorverwezen zou “moeten worden naar een psychiater die gespecialiseerd is in de meest hardnekkige gevallen”. Het is typerend voor imam Fawaz dat hij inhoudelijke kritiek op de standpunten van deze moslimbashers overgiet met ordinaire scheldpartijen tegen hun persoon. Blijkbaar hoort dat bij de salafistische retorica.

Drie teugen

Fawaz opereert vanuit zijn As Soennah-moskee in Den Haag. Samen met imam Salaam en imam Mahmoud El Shershaby van de Amsterdamse El Tawheed-moskee (4) heeft hij de Europese stichting Ahl Soennah opgericht ter verbreiding van het salafisme. In Nederland zijn inmiddels naar schatting al meer dan 20 salafistische imams actief. Die richten hun preken vooral op jongeren. Fawaz wil moslims die hun religie onbewust of eigentijds beleven, opnieuw winnen voor wat hij ziet als “de authentieke islam”: het salafisme. “Veel mensen zijn niet op de hoogte van de ware betekenis van de islam en de taak van de moslim in dit wereldse leven. Als gevolg hiervan zien wij dat veel moslims de regels van de islam niet volledig naleven”, aldus de geestelijke. Hij ergert zich vooral aan religieuze innovaties (bi’dah) en invloeden uit andere religies – “imitaties” van in zijn ogen “verdorven geloofsovertuigingen” – die de islamitische gemeenschap zouden binnensluipen en aantasten. De remedie ziet Fawaz in een strikte navolging van de eerste drie generaties moslims (de salaf), die in zijn opvatting leefden volgens een zuivere, onvermengde islam. “Allen weten wij hoe groots de metgezellen waren die door de profeet (vrede zij met hem) werden opgevoed. Zij luisterden naar de waarheid, waren vergevingsgezind tegenover degenen die hen onrecht aandeden en volgden de profeet (vrede zij met hem) zelfs in de meest kleine zaken. Zij overtraden de bepalingen van Allah niet en spraken altijd de waarheid en waren rechtvaardig. Alle andere volkeren waren hiervan onder de indruk.”

Vanuit die gedachte keert Fawaz zich bijvoorbeeld tegen het reciteren van de koran voor overledenen: “Dit omdat zowel de profeet (vrede zij met hem) als de metgezellen dit niet hebben gedaan. Ook is het niet bekend dat degenen die behoorden tot de drie beste generaties dit hebben gedaan.” Tevens zou het vieren van verjaardagen of het dragen van “het handje van Fatima” tegen “het boze oog” verboden zijn. Want dat zou neerkomen op “het imiteren van de ongelovigen”. Over alle mogelijke menselijke handelingen en situaties heeft Fawaz wel een opvatting. Opvallend daarbij is hoe groot de reikwijdte van zijn geestelijk oordelende blik is, en hoe absurd gedetailleerd die ook is. Een greep uit zijn oordelen: boksen zou zondig zijn, verkeersregels gelden ook voor moslims, het knakken van de vingers wordt afgeraden, en vrouwen die hun wenkbrauwen epileren zijn vervloekt. Maar “een aantal geleerden heeft het verkorten van uitstekende haren uit de wenkbrauw toegestaan”, preciseert Fawaz nog verder. Het bezoeken van graven mag, maar alleen zolang ze niet dienen als locatie voor plechtigheden of evenementen, zoals bijvoorbeeld de dodenherdenking van 4 mei. Het zou verder zondig zijn om een rentedragende hypotheeklening af te sluiten, mannen moeten hun broeken boven hun enkels dragen, “overmatig gelach en pretmakerij” worden afgeraden, pijn is een beproeving van Allah, zelfdoding is “in geen enkel geval” toegestaan, het gemeenschappelijk eten uit één bord wordt aangeraden, evenals het schoonlikken van vingers en bord na het eten, zodat er niets achterblijft voor de duivel. Drinken zou liefst zittend moeten gebeuren. “Het is aanbevolen om in drie teugen te drinken en om niet in de drinkbeker uit te ademen, maar daarbuiten”, aldus Fawaz. Dat alles uit gehoorzaamheid aan Allah, die volgens de imam zou hebben gezegd: “Er is niets geliefder bij mij waarmee mijn dienaar dichter bij mij kan komen dan door (het verrichten van) datgene wat ik hem heb opgelegd.”

Vrouweningang van de As Soennah-moskee in Den Haag.
Vroom nageslacht

De afgelopen jaren kwamen er steeds meer verhalen naar buiten waaruit bleek dat Fawaz islamitische huwelijken afsloot. Daarbij ging het soms om polygame huwelijken, waarbij mannen dus een tweede vrouw erbij namen. Of om huwelijken met minderjarige meisjes van 16 jaar. Sommige van die huwelijken waren tijdelijk, bijvoorbeeld voor 6 maanden. Zou na zo’n huwelijk een feest plaatsvinden, dan moeten mannen en vrouwen dat van Fawaz strikt gescheiden vieren. Het zou namelijk “zeer gevaarlijk” zijn wanneer mannen en vrouwen samen gaan dansen. In een moslimhuwelijk conform de opvattingen van Fawaz hebben vrouwen minder rechten dan hun man. Volgens Fawaz heeft “de vrouw niet slechts een taak om te dienen ter genot van haar man, maar heeft zij ook een onmiskenbare rol in het opbouwen van een islamitisch huishouden en het klaarstomen van een vroom nageslacht”. Mannen hebben recht op seks met hun echtgenote. Maar “mocht de man een sterkere libido hebben dan zijn vrouw, dan zou het trouwen met een tweede vrouw wellicht een oplossing kunnen zijn”, adviseert de imam. De man heeft volgens hem “het toezichthouderschap” binnen het gezin vanwege “zijn sterke persoonlijkheid”. Mannen hebben “van nature de plicht om zich over de vrouw te ontfermen”, en de vrouw “voelt weer de behoefte aan zijn geborgenheid en genegenheid”. Maar Fawaz vindt niet dat mannen hun vrouwen “als lijfeigenen” mogen behandelen. Van hem moet de heer des huizes zelfs een bijdrage leveren aan het huishouden, want dat zou de profeet ook gedaan hebben. Buitenshuis werken mogen vrouwen van hem alleen op plekken waar geen mannen werken. Want “mannen zijn van nature wolven”, weet Fawaz, wellicht iets te veel zijn zelfkennis projecterend op alle andere mannen. Bijkomend probleem met de moslimhuwelijken van Fawaz is dat ze niet vergezeld gaan van een formeel burgerlijk huwelijk. Daardoor kunnen de vrouwen bij scheiding bijvoorbeeld geen wettelijk recht doen gelden op alimentatie. Na enige ophef maakte Fawaz in de zomer van 2008 bekend zelf geen huwelijken meer te sluiten.

In 2004 leidde het beruchte boek “De weg van de moslim” van Aboebakr El Djezeïri tot grote beroering vanwege patriarchale en vooral homovijandige passages. El Djezeïri schreef dat moslims homo’s van een hoog gebouw zouden moeten gooien, met het hoofd naar beneden. Fawaz kan zich wel vinden in het boek. Ter verdediging zegt hij dat “sodomie” nu eenmaal door de islam verboden is en tot “de grootste verwerpelijkheden” behoort. Homo’s zijn volgens de Haagse salafist zondaars, en ze zouden berouw moeten tonen. Bezwaren tegen het boek wuift Fawaz ook weg met een beroep op de vrijheid van godsdienst. De beschreven opvattingen maken volgens hem gewoon onderdeel uit van de islam. Ze kunnen simpelweg niet strijdig zijn met de Nederlandse wet omdat die burgers vrijlaat in hun geloofsbelijdenis. En daarbij, zo bezweert hij, zullen de islamitische straffen die op “bepaalde wandaden” staan nooit door individuen mogen worden uitgevoerd, maar slechts door “de islamitische staat, binnen zijn grondgebied, via zijn rechters en middels zijn gerecht”. Over die islamitische heilstaat zegt hij in een van zijn fatwa’s: “Deze koran spreekt de gevoelens van de mensen aan en kent zijn gelijke niet als het gaat om wetgevende bepalingen. Bepalingen die geschikt zijn voor iedere tijd, plaats en gemeenschap. De geschiedenis leert ons dat er geen plaats ter wereld is waar deze wetten werden geïmplementeerd, of er heerste rechtvaardigheid, veiligheid en welvaart.” Ook geschikt voor Nederland dus. Maar critici hoeven zich geen zorgen te maken, en homo’s kunnen rustig slapen. Want het idee dat moslims straks zullen eisen dat ook hier de sharia wordt toegepast, is volgens Fawaz “een hersenschim” die kan worden verwezen naar “het rijk der fabelen”.

Koffiehuizen

Maar zijn de woorden van de fundamentalistische imam werkelijk geruststellend? De ideeën van Fawaz hebben niet per definitie de staatsmacht nodig om te leiden tot belediging, uitsluiting of regelrechte onderdrukking. Macht concentreert zich niet alleen in de staat en zijn repressieapparaat, maar bevindt zich overal in de maatschappij. Bijvoorbeeld bij religieuze leiders, bazen op de werkvloer of mannen op straat en in het gezin. Fawaz zou overigens wel gek zijn om openlijk toe te geven dat hij best de politieke macht zou willen hebben om de sharia in te voeren. Zeker nu de politieke islam zo onder vuur ligt. Het is veel effectiever om van onderop een religieuze beweging op te bouwen die netjes binnen de grenzen van de wet opereert. Hij betoogt daarom ook dat er in “de multiculturele samenleving” meer ruimte zou moeten komen voor de orthodoxe islam. Die ruimte is er immers ook voor de orthodoxe christenen en joden, zo zegt de geestelijke.

Om moslims voor het salafisme te mobiliseren benut Fawaz met name zijn preken. “Hij geeft je voortdurend het idee dat je veel te weinig doet ter verdediging van de islam”, zeggen jongeren die de As Soennah-moskee bezoeken. Boos worden mogen ze van Fawaz, maar de wet overtreden niet. Van hem kunnen ze dan beter gaan prediken om mensen tot de islam uit te nodigen (dawa), een van de beste daden die een mens zou kunnen verrichten. “Het is hoognodig dat de islamitische studenten samenwerken wat betreft het uitnodigen van de mensen en hen opzoeken in koffiehuizen en overige plaatsen waar men onachtzaam is in het gedenken van Allah. Zodat zij hieraan herinnerd worden”, zegt Fawaz.

Fawaz Jneid
Hofstadgroep

Daarnaast doet Fawaz graag voorkomen alsof hij een buffer zou zijn tegen de “dwaallichten” die buiten de wet treden en geweld willen gebruiken. Zoals bijvoorbeeld de groep jonge fundamentalisten die door Justitie “de Hofstadgroep” genoemd wordt. Die bezochten regelmatig de As Soennah-moskee. Volgens Fawaz zouden ze qua methoden zijn “afgedwaald” van de islamitische gemeenschap. Hun optreden trekt natuurlijk repressie aan. En dat is contraproductief voor wie, zoals Fawaz, de tijd wil nemen om een grote, op ideeën gebaseerde beweging op te bouwen. De imam lijkt vrij ver te gaan in zijn afwijzing van “de Hofstadgroep”. Zo zette hij zelfs moslima’s aan om bij de rechtbank tegen leden van de groep te getuigen. En naar verluidt kregen ronselaars voor de gewapende strijd van hem een moskeeverbod. In september 2008 liet Fawaz via raadslid Abdoe Khoulani van de Haagse partij Islam Democraten aan burgemeester Van Aartsen weten dat hij het zicht kwijt was op een groep van zo’n 20 radicale moslimjongeren. De imam wilde geen nieuwe “Hofstadgroep”, aldus Khoulani.

Fawaz’ voortdurende oproep tot bedachtzaamheid en kalmte wanneer de islam wordt aangevallen en tot het gebruik van “wettelijke middelen” om die aanvallen te pareren, loopt als een rode draad door zijn artikelen, preken en adviezen. Naar aanleiding van de publicatie van spotprenten over Mohammed in het Deense dagblad Jyllands-Posten en de wereldwijde ophef die daar begin 2006 over ontstond, riep Fawaz ook weer nadrukkelijk op tot het achterwege laten van geweld. “Onze confrontatie is van een informatieve en beschaafde aard, en het is dan ook niet toegestaan om mensen en ambassades aan te vallen.” Toen in het voorjaar van 2008 Wilders’ knutselwerkje “Fitna” verscheen, deed de fanatieke imam weer een soortgelijke oproep. Fawaz oordeelde dat het “ten strengste verboden” is om openbare of privé-eigendommen te vernielen of geweld te gebruiken tegen de politie. Immers, de Nederlandse overheid en “het merendeel van de bedrijfstakken” hadden hun gevoel van weerzin en afkeer jegens de film al duidelijk gemaakt.

Ahmadiyya

Voor Fawaz is het salafisme niet één van de stromingen binnen de islam. Nee, het salafisme ís de islam en alle andere interpretaties zullen moeten wijken in de ogen van de salafistische voorganger. Een zeer expliciete en opvallend vurige afkeer heeft Fawaz van de ahmadiyya, volgelingen van de Indiase Mirza Ghulam Ahmad (1835-1908). Die zien zichzelf als moslims, maar ze worden door orthodoxe moslims beschouwd als afvalligen. In Nederland leven bijna 20 duizend ahmadiyya, voornamelijk van Hindoestaans-Surinaamse komaf. De ahmadiyya kennen twee richtingen, de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap die Mirza Ghulam Ahmad beschouwt als een profeet, en de Lahore Ahmadiyya Beweging die hem slechts ziet als een hervormer van de islam. Voorman van de Lahore-ahmadiyya in Nederland is Hikmat Mahawat Khan, die menigeen verraste met zijn kandidatuur bij de Tweede Kamer-verkiezingen van 2006 voor de neo-fortuynistische EénNL, de mislukte formatie van Marco Pastors en Joost Eerdmans.

Begin 2005 presenteerden de Lahore-ahmadiyya een nieuwe “eigentijdse” vertaling van de koran, waar onder meer Rita Verdonk – destijds nog minister – erg blij mee was. Imam Fawaz heeft deze vertaling duidelijk geen bijzonder plekje gegeven in zijn boekenkast. Volgens de Haagse voorganger zijn ahmadiyya geen moslims omdat zij hun eigen profeet hebben en weigeren Mohammed als de laatste der profeten te erkennen, wat de Lahore-richting overigens ontkent. Daarom zouden zij “ongeschikt en onbetrouwbaar” zijn als het gaat om het interpreteren van de koran. De ahmadiyya zouden uit zijn op het misleiden van moslims met hun “verdraaide en bedrieglijke uitleg”. Fawaz roept moslims dan ook op om de ahmadiyya sociaal en religieus te boycotten. De salafist oordeelt dat het voor moslims verboden is om met “hun vrouwen” te huwen, door hen geslachte dieren te eten, in hun moskee of achter een van hun leden te bidden, en hun publicaties te lezen, behalve ten behoeve van een weerleggingsstudie. Volgens Fawaz is het een plicht van moslims om via “toegestane middelen” deze “misdadige handeling” van de ahmadiyya te bestrijden.

Hikmat Mahawat Khan, voorman van de Lahore-ahmadiyya in Nederland
Echte mannen

Minder fel, maar ook erg kritisch is Fawaz richting islamitische instituten en bewegingen die niet precies in zijn straatje passen. Zo raadt hij moslims af om aan de in 1997 opgerichte Islamitische Universiteit Rotterdam te studeren, want de daar gehanteerde onderwijsmethode zou niet in overeenstemming zijn met de koran en de soennah. Ook de in Nederland actieve ultra-orthodoxe missiebeweging Tablighi Jamaat, die zijn oorsprong en centrum heeft op het Indiase subcontinent en moslims hernieuwd kennis wil laten maken met de islam, krijgt een veeg uit de pan. Hoewel Fawaz de inspanningen van Tablighi Jamaat “om de mensen terug te brengen naar het geloof” kan waarderen, zou deze beweging zich “schuldig” maken aan “religieuze innovaties” en geen aandacht besteden aan het vergaren van kennis, met name op het gebied van de geloofsleer.

In zijn eerder genoemde preek tegen Van Gogh van september 2004 maakte Fawaz zich ontzettend kwaad over de in zijn ogen passieve en meegaande opstelling van “de honderden islamitische stichtingen” in Nederland. “Is de oprichting van een islamitische stichting bedoeld ter verdediging van de moslims, of om huichelachtige verklaringen af te vaardigen? Zodat er vervolgens meer financiële steun zal worden verstrekt die in de zakken van vertegenwoordigers zal verdwijnen, en de gemeenschap in geen enkel opzicht zal baten?” Een moslim die “de kost probeert te verdienen ten koste van zijn godsdienst en geloofsovertuiging zal nooit en te nimmer een mannelijk standpunt kunnen innemen in de tijd van de echte mannen”.

Hypocriet

Aanhangers van andere religies bewandelen volgens de Haagse imam helemaal een verkeerde weg. “Eenieder die een ander geloof dan de islam aanhangt na de komst van de boodschapper van Allah, Mohammed (vrede zij met hem), bevindt zich op een dwaalspoor.” En die gelovigen zullen daarom volgens Fawaz de hel binnentreden. Maar de grootste haat lijkt Fawaz toch wel gereserveerd te hebben voor “de atheïsten”. Die zitten volgens hem achter alle hetzes tegen de islam die tot doel hebben om moslims “ongevoelig” te maken en om “het sentiment van het geloof” bij hen te doden. “Laat eenieder weten dat wij niet in een confrontatie verwikkeld zijn met de westerse wereld of de christenen, maar met een groep tuig behorende tot de atheïsten, ook al proberen enkelen van hen zich nog te verschuilen achter de kerk, terwijl de kerk van hen vrij is.” Fundamentalisten kennen trouwens wel de aantrekkingskracht van een leven zonder religieuze poespas. Fawaz lijkt goede moslims na de dood namelijk een soort atheïstisch leven te beloven zonder allerlei plichtplegingen. “We hoeven dan bijvoorbeeld niet meer te bidden, te vasten, de bedevaart te verrichten, enzovoorts”, meent hij te weten.

In de zomer van 2008 lijkt Fawaz zijn hand te hebben overspeeld met zijn tirades tegen alles dat niet salafistisch is. Hij raakte verwikkeld in een heftige polemiek met de Amsterdamse stadsdeelvoorzitter en PvdA-er Ahmed Marcouch. Toen die stelling nam tegen fundamentalistische imams, noemde Fawaz hem een “hypocriet”. Volgens Fouad Sidali, de voorzitter van het Samenwerkingsverband van Marokkanen in Nederland (SMN), betekent “hypocriet” voor fundamentalisten bijna hetzelfde als “afvallige”. En daarop staat in hun islamopvatting de doodstraf. Fawaz vaardigt regelmatig religieuze adviezen (fatwa’s) uit, en zijn aanhangers zouden zijn woorden makkelijk kunnen opvatten als advies om Marcouch “een kopje kleiner” te maken, zei Sidali. Het SMN, dat 35 Marokkaanse organisaties vertegenwoordigt, nam in een open brief afstand van “het onverantwoordelijke gedrag” van Fawaz. “We vinden het wel welletjes, de manier waarop dit soort mensen menen te kunnen spreken namens de islam.” Een belangrijk signaal dat de invloed van het fundamentalisme binnen de islam kan tegengaan.

Noten

Terug