De Fabel van de illegaal 80/81, winter 2007
Auteur: Harry Westerink
In actie tegen illegalenbajessen
Na de verschrikkelijke brand in het uitzetcentrum Schiphol-Oost (1) barstte er een golf van kritiek los over de onveilige en onmenselijke gevangenissen voor illegalen. Uiteindelijk moesten twee ministers opstappen. Toch gaat het ministerie van Justitie doodleuk door met de bouw van nieuwe bajessen. Activisten blijven de deportatiemachine zoveel mogelijk de voet dwars zetten.
Uitzetcentrum Schiphol-Oost (foto: Eric Krebbers) |
Leden van de werkgroep Stop Deportaties (2) blokkeerden op 20 november 2006 de bouwplaats van de nieuwe bajes in Alphen aan den Rijn, waar binnenkort 1.316 illegalen in tweepersoonscellen opgesloten dreigen te gaan worden.(3) Ze ketenden zich 's ochtends vroeg vast aan de tralies van het toegangshek en aan een graafmachine, met hun armen in stalen buizen. Ze klommen in bouwkranen, en hingen spandoeken op met de teksten "Stop de bouw van Fort Europa" en "Weg met de apartheidspolitiek". Zo probeerden ze te verhinderen dat arbeiders de bouwplaats konden betreden en hun werk in het belang van de politiek van migratiebeheersing konden gaan doen. Na 4 uur zaagde de mobiele eenheid de activisten los en werden ze opgepakt. Eerder blokkeerde Stop Deportaties de Rotterdamse bajesboten en het uitzetcentrum Schiphol.
Begin december stelde de Alphense GroenLinks-fractie daarop vragen aan het nogal rechtse college van B&W. Dat had eerder geprobeerd de gemeenteraad ervan te overtuigen dat in de Alphense bajes alleen "criminele illegalen" zouden worden opgesloten. Maar daar twijfelt GroenLinks aan, gezien de ervaringen met andere uitzetbajessen die steevast worden volgepropt met illegalen van alle soorten en maten, "crimineel" of niet. De fractie vraagt zich af of het in Alphen ook zal gaan "om mensen die zich aan geen andere 'misdaad' hebben schuldig gemaakt dan het niet in het bezit zijn van de juiste papieren". GroenLinks verder: "De overheid heeft ons verzekerd dat vrijgekomen gevangenen niet in Alphen blijven hangen. Zij zouden een treinkaartje naar een van de grote steden krijgen." De partij maakt zich zorgen over dat dumpbeleid zonder enige vorm van steun en opvang. Te verwachten valt dat het antwoord van het college zal uitblinken in dooddoeners. Waarschijnlijk is volgens de bestuurders alles onder controle en valt de gevangenis niet onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid.
In de nacht van 5 december voerde de groep "Geen bloed aan mijn handen" actie bij het Arnhemse kantoor van aannemer Van Wijnen Timmers.(4) Die is verantwoordelijk voor de bouw van de Alphense bajes en werkt zo mee aan het uitbreiden van de deportatiemachine. De activisten sloegen een ruit in en gooiden rode verf in de entreehal en tegen de buitenmuur. In een verklaring eist men dat de aannemer onmiddellijk stopt met de bouw. Als het bedrijf blijft collaboreren met het onmenselijke vluchtelingenbeleid, "dan volgen acties die nog veel meer schade zullen opleveren", aldus de actiegroep. "We weten jullie te vinden. Het is genoeg geweest."
Dwangsom
Kamp Zeist is al een paar jaar in gebruik. Die illegalengevangenis kwam in 2006 veel in het nieuws door de campagne "Geen kind in de cel".(5) In maart lieten kinderen die in die bajes opgesloten zitten koningin Beatrix weten hoe boos en bang ze zijn. "Hier worden we behandeld als echte gevangenen, terwijl we dat niet zijn. We hebben hier geen vrijheid. Waarom doen ze dat ons aan? Wat hebben we verkeerd gedaan?", schreven ze in een brief. "We zijn het zat, moe en worden hier bijna gek. Wat hier gebeurt, is echt een schandaal." Centraal in de acties tegen de opsluiting van vluchtelingenkinderen stond de achtjarige Chinese jongen Hui. Na de Turkse kleermaker en "witte" illegale arbeidsmigrant Gümüs in de jaren 90, werd Hui de afgelopen maanden tot het nieuwe symbool van de slachtoffers van het keiharde illegalenbeleid. Met zijn moeder zat hij eerst een half jaar in het vertrekcentrum voor afgewezen vluchtelingen in Vught. Toen ze niet uitgezet bleken te kunnen worden naar China, werden ze in september in Kamp Zeist opgesloten. Dat leidde tot zoveel protesten dat de IND hen een maand later weer vrijliet.
Actievoerders van Stop Deportaties bij de Alphense bezetting |
Ook de burgemeesters van Zeist en Soesterberg, Janssen en Mangelmans, ondersteunden de "Geen kind in de cel"-campagne. Janssen toonde zich ook verbolgen over het ministerie van Justitie, dat ondanks het dringende verzoek van de gemeente Zeist is blijven weigeren om Kamp Zeist brandveilig te maken. Een deel van de bajes bleek er al sinds april 2005 illegaal te staan, omdat de tijdelijk verleende vergunning was verlopen en het ministerie geen verlenging had aangevraagd. In een brandbrief van 10 november aan ambtenaar Bart Kroon van de Dienst Justistiële Inrichtingen merkte de gemeente Zeist op dat men bij het ministerie "niet het gevoel van urgentie" bespeurt om de problemen op te lossen. "Mede gezien de aard en ernst van de situatie alsmede de sfeer in het maatschappelijke debat op dit punt, vinden wij dit onbegrijpelijk. Wij willen bij u ten aanzien van de veiligheid geen vrijblijvende houding aantreffen", aldus de gemeente. Ruim een jaar na de Schipholbrand is er bij Justitie kennelijk weinig veranderd. Justitie krijgt van de gemeente nog tot april 2007 de tijd om in Kamp Zeist verbeteringen aan te brengen, op straffe van een dwangsom van 25 duizend euro per dag.
Volgens het comité Sluit Kamp Zeist laat de gemeente Zeist zich door Justitie al veel te lang aan het lijntje houden. Men blijkt bereid om een levensgevaarlijke situatie nog maanden te laten voortduren. "De gevangenen worden dus willens en wetens blootgesteld aan een onaanvaardbaar risico. Zij zouden onmiddellijk moeten worden vrijgelaten", aldus het comité.(6) Het ministerie heeft "volledige minachting" voor de gemeente. "Opmerkelijk is dat de gemeente dat al anderhalf jaar over haar kant laat gaan, terwijl zij uiteraard wel krachtig durft op te treden tegen burgers die zonder vergunning een schuurtje in hun tuin bouwen." Zo wordt er "in achterkamertjes gegokt met mensenlevens". In oktober bracht het comité een brochure uit waarin de bezwaren tegen Kamp Zeist nog eens op een rijtje werden gezet.
Wandaden
Om nieuwe uitzetbajessen zo snel mogelijk uit de grond te stampen criminaliseerde ambtenaar Kroon voortdurend de toekomstige gevangenen en lapte hij overal de brandveiligheid aan zijn laars. In oktober zag de nieuw aangetreden minister Hirsch Ballin van Justitie zich door het Schiphol-rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid en door de ontstane maatschappelijke druk gedwongen om de top van de Dienst Justitiële Inrichtingen verantwoordelijk te stellen voor de Schipholbrand en de laan uit te sturen. Kroon werd overgeplaatst naar een andere baan en dus niet gestraft voor zijn wandaden. In alle gemeenten met illegalengevangenissen, waaronder Alphen aan den Rijn (3) en Zaanstad (7), hebben Kroon en zijn kornuiten diepe sporen achtergelaten. Tot woede van PvdA-wethouder Harm Jan Egberts bleek bij de bouw van de twee Zaanse bajesboten bijvoorbeeld wandbekleding te zijn gebruikt die in Rotterdam al was afgekeurd wegens brandgevaar. "Ze wilden het hier gewoon weer toepassen", aldus Egberts, die het ministerie liet weten dat de bajesboten wat hem betreft pas open mogen gaan als "alles in orde is". De bouw is ondertussen stilgelegd.
Overigens heeft Egberts zelf ook boter op zijn hoofd, want hij heeft de komst van de boten verkocht als een oplossing voor het criminaliteitsprobleem. Evenals in andere illegalenbajessen, komen mensen op de Zaanse boten gevangen te zitten omdat ze geen verblijfspapieren hebben, niet omdat ze crimineel zouden zijn. Ook de SP en GroenLinks, die beiden in het Zaanse college zitten, hebben uiteindelijk met de bouw van de boten ingestemd. Die opstelling is lijnrecht in strijd met de eigen partijstandpunten. "Noodvoorzieningen zoals tijdelijke cellencomplexen en bajesboten zijn uit den boze en worden zo snel mogelijk gesloten", stelt het verkiezingsprogramma van GroenLinks. "Vreemdelingen horen niet te worden bewaard op zogenoemde bajesboten", aldus de SP.(8)
In Dordrecht voerden op 11 november onder meer SP- en GroenLinks-leden onder het winkelend publiek actie tegen de opening van een ook al brandonveilig verklaarde nieuwe bajesboot in die stad. Anders dan de opportunistische SP en GroenLinks in Zaanstad nemen de Dordse SP- en GroenLinks-fractie principieel stelling tegen bajesboten en het keiharde migratiebeleid.(9) Daarmee geeft men aan dat hoe brandveilig de illegalengevangenissen uiteindelijk ook zouden kunnen worden gemaakt, ze toch altijd onveilig zullen blijven voor de migranten en vluchtelingen zelf. Want die zitten onschuldig gevangen en dreigen te worden gedeporteerd naar landen vol oorlog en armoede.
Noten
Terug